Konstytucje Generalne Zakonu Braci Mniejszych

Art. 1
§1. Zakon Braci Mniejszych, założony przez św. Franciszka z Asyżu, jest braterską wspólnotą [1], w której bracia pod działaniem Ducha świętego, wierniej krocząc śladami Jezusa Chrystusa, całkowicie oddają się przez profesję Bogu nade wszystko umiłowanemu, żyjąc Ewangelią w Kościele, w sposób, jaki praktykował i ukazał św. Franciszek [2].
§2. Bracia, jako naśladowcy św. Franciszka, zobowiązani są prowadzić życie na wskroś ewangeliczne, mianowicie żyć w duchu modlitwy, pobożności i w braterskiej wspólnocie oraz dawać świadectwo pokuty i umniejszenia; ożywieni zaś miłością do każdego człowieka powinni nieść na cały świat orędzie Ewangelii oraz czynami głosić pojednanie, pokój i sprawiedliwość [3], a także okazywać szacunek stworzeniu.

Art. 2
§1. Reguła Braci Mniejszych, zatwierdzona przez papieża Honoriusza III [4] jest podstawą życia i ustawodawstwa Zakonu. Wszystko to, co w niej jest zawarte, należy rozumieć i zachować według myśli św. Franciszka, wyrażonej zwłaszcza w jego pismach, oraz zgodnie z duchem Kościoła i zdrowymi tradycjami Zakonu, uwzględniając rzeczywiste warunki życia [5].
§2. Aby coraz lepiej poznawać i wierniej zachowywać „ducha Założyciela i jego właściwe zamiary” [6], bracia niech starają się studiować, rozważać i ze czcią przyswajać sobie nie tylko Regułę, lecz także życie i pisma św. Franciszka oraz jego naśladowców.

Art. 3
§1. Zakon Braci Mniejszych tworzą bracia tak duchowni, jak i bez święceń [7]. Na mocy profesji wszyscy bracia są całkowicie równi co do praw i obowiązków zakonnych, z wyjątkiem tych, które wypływają ze święceń.
§2. Kościół zalicza Zakon Braci Mniejszych do instytutów kleryckich.

Art. 4
§1. Bracia mniejsi, włączeni w Lud Boży, odczytując nowe znaki czasów [8] i odpowiadając wyzwaniom rozwijającego się świata, niech czują jedno z Kościołem, a jego inicjatywy i zamiary niech przyjmują jako własne i wspierają je w miarę swoich sił [9].
§2. Wszyscy i poszczególni bracia niech okazują posłuszeństwo i uszanowanie Papieżowi, z którym są związani w szczególny sposób przez własną Regułę i ślub posłuszeństwa [10]; w sprawach zaś duszpasterskich niech podlegają władzy biskupów [11]; ponadto, zgodnie z pragnieniem oraz przykładem św. Franciszka, niech darzą należną czcią i uszanowaniem biskupów i kapłanów [12].

Art. 5
§1. Bracia, którzy pełniej realizują konsekrację chrztu i odpowiadają na Boże powołanie, przez profesję posłuszeństwa, ubóstwa i czystości, przeżywaną w duchu św. Franciszka, całkowicie oddają się na własność umiłowanemu nade wszystko Bogu [13] i zawierają z Nim przymierze; przez to całe ich życie staje się jakby ofiarą złożoną Bogu w miłości [14].
§2. W naszym Zakonie profesja, składana w ręce prawowitego ministra, brzmi następująco:
Na cześć i chwałę Najświętszej Trójcy.
Ja, brat N. N.,
pobudzony Bożym natchnieniem,
aby wierniej iść za Ewangelią
i wstępować w ślady naszego Pana, Jezusa Chrystusa,
wobec zgromadzonych tutaj braci,
w twoje ręce, Bracie N. N.
z mocną wiarą i zdecydowaną wolą:
ślubuję Bogu Ojcu, świętemu i wszechmogącemu,
żyć przez cały czas mego życia (albo: przez … rok…)
w posłuszeństwie, bez żadnej własności i w czystości;
i jednocześnie ślubuję
zachować życie i Regułę Braci Mniejszych,
zatwierdzoną przez Papieża Honoriusza,
zgodnie z Konstytucjami Zakonu Braci Mniejszych.
Dlatego całym sercem oddaję się tej braterskiej wspólnocie,
abym pod działaniem Ducha Świętego, powodowany przykładem Maryi Niepokalanej,
za wstawiennictwem naszego Ojca św. Franciszka i wszystkich Świętych,
i wspomagany waszą braterską pomocą,
mógł nieustannie zmierzać do doskonałej miłości w służbie Boga, Kościoła i ludzi.

Art. 6
§1. Bracia przez profesję zakonną, mocą ślubu publicznego przyrzekają zachować trzy rady ewangeliczne; przez posługę Kościoła zostają poświęceni Bogu i włączeni są do Zakonu Braci Mniejszych, co wiąże się z prawami i obowiązkami określonymi w prawie powszechnym i własnym [15].
§2. Bracia jednak powinni nie tylko wiernie i w całości zachowywać rady ewangeliczne, lecz także kształtować swoje życie według Reguły, tych Konstytucji Generalnych oraz innych przepisów prawa własnego i w ten sposób zdążać do osiągnięcia doskonałości swojego stanu [16].

Art. 7
§1. Przez ślub posłuszeństwa bracia, krocząc za Jezusem Chrystusem, który „poddał swą wolę woli Ojca” [17], zapierają się samych siebie [18], własną wolę podporządkowują swoim prawowitym ministrom i gwardianom „we wszystkim, co przyrzekli Panu zachowywać” [19], aby w ten sposób pełniej osiągnąć dojrzałość osobistą i wolność dzieci Bożych [20].
§2. Wszyscy bracia mają okazywać szczególne posłuszeństwo i uszanowanie ministrowi generalnemu, prawowitemu następcy św. Franciszka, czyniąc to dla dobra Kościoła i Zakonu oraz na znak jedności i łączności całej braterskiej wspólnoty [21].
§3. Bracia „niech przez miłość ducha chętnie służą jedni drugim i będą sobie nawzajem posłuszni” [22], razem starając się odczytywać znaki woli Pana.

Art. 8
§1. Przez ślub ubóstwa bracia mniejsi, krocząc za Jezusem Chrystusem, który „dla nas stał się ubogim na tym świecie” [23], wyrzekają się prawa używania dóbr materialnych i dysponowania nimi bez zezwolenia ministrów i gwardianów. Natomiast po złożeniu profesji uroczystej wyrzekają się także prawa własności i jako pokorni słudzy powierzają się opatrzności Ojca niebieskiego [24].
§2. Bracia pamiętając, że najwyższe ubóstwo bierze swój początek od Chrystusa i Jego ubożuchnej Matki, a także pomni na słowa Ewangelii: „Idź, sprzedaj, co masz, i rozdaj ubogim” [25], niech starają się dzielić los z ubogimi.
§3. Aby życie braci mniejszych było prawdziwie ubogie, nie wystarcza, że w używaniu rzeczy całkowicie zależą oni od ministrów i gwardianów, lecz trzeba, aby byli ubogimi w rzeczywistości i w duchu oraz by prowadzili życie pracowite i wstrzemięźliwe [26]. Za przykładem Chrystusa niech się radują, „gdy przebywają wśród ludzi prostych i wzgardzonych, ubogich i słabych, chorych i trędowatych, i żebraków przy drogach” [27]. Temu wszystkiemu bracia winni dawać czytelne świadectwo, zarówno indywidualne, jak i we wspólnocie, poszukując również nowych form dla wyrażania tegoż.

Art. 9
§1. Przez ślub czystości bracia, „dla królestwa niebieskiego” [28], prowadzą życie bezżenne w czystości duszy i ciała [29], aby niepodzielnym sercem troszczyć się o sprawy Pana [30] i kochać Pana Boga poprzez życie ewangeliczne i braterskie „całym wysiłkiem, całym uczuciem, całą głębią serca, wszystkimi pragnieniami i całą wolą” [31].
§2. Wszyscy bracia niech uważają czystość za dar Boży, będący znakiem przyszłego świata i źródłem większej płodności. Dla zachowania tego daru należy korzystać z wszelkich środków naturalnych i nadprzyrodzonych, zalecanych przez Kościół i Zakon [32].
§3. Ministrowie, gwardiani i wszyscy bracia niech pamiętają, że łatwiej jest zachować czystość, gdy w życiu wspólnym panuje miłość Niech więc czuwają, aby w życiu wspólnym była pielęgnowana miłość braterska [33].
§4. Aby żyć ślubem czystości, bracia niech strzegą niewinności serca i starają się z pokorą i pobożnością patrzeć na wszystkie stworzenia, świadomi tego, że zostały one stworzone na chwałę Boga [34].

Art. 10
Autentyczna wykładnia Reguły św. Franciszka jest zastrzeżona dla Stolicy Świętej. Kapituła generalna ma zaś prawo dostosowywać Regułę do nowych czasów i ją interpretować, co wymaga jednak zatwierdzenia przez Stolicę Świętą.

Art. 11
Elementy Reguły, które zawierają się w obowiązującym prawie kanonicznym lub mają autentyczne wyjaśnienie w konstytucjach generalnych z aprobatą Stolicy Świętej, należy tak rozumieć i zachować, jak są tam przyjęte lub wyjaśnione.

Art. 12
§1. Konstytucje generalne podają normy fundamentalne w celu ułożenia życia według Reguły wszędzie i dla wszystkich braci [35].
§2. Niech wszyscy bracia starają się przestrzegać z największą pilnością norm zawartych w konstytucjach generalnych. Bez wiernego przestrzegania tychże norm trudno jest tworzyć wspólnotę braterską i osiągnąć doskonałość ewangeliczną zgodnie z charyzmatem Zakonu.
§3. Bracia należący do Kościołów obrządku wschodniego, którzy stanowią wymowny znak powszechności charyzmatu franciszkańskiego, niech się starają zachować normy tych konstytucji na równi ze swoim prawem partykularnym.

Art. 13
Kapituła generalna ma władzę uchwalania, zmieniania, częściowego znoszenia, uzupełniania i uchylania konstytucji generalnych, z zachowaniem przepisu kan. 587 §2 KPK.

Art. 14
§1. Statuty generalne jako normy uzupełniające do konstytucji generalnych powinny być przestrzegane przez wszystkich.
§2. Kapituła generalna ma władzę uchwalania, zmieniania, częściowego znoszenia, uzupełniania i uchylania statutów generalnych [36].

Art. 15
§1. Wykładnia deklaratywna konstytucji generalnych przysługuje kapitule generalnej. Wykładnia autentyczna natomiast jest zastrzeżona dla Stolicy Świętej.
§2. Wykładnia konstytucji generalnych dokonana aktem administracyjnym przez radę plenarną Zakonu lub definitorium generalne ma moc wiążącą tylko w tych wypadkach, dla których została wydana.
§3. Interpretacja autentyczna statutów generalnych należy do kapituły generalnej. Poza kapitułą interpretacji może dokonywać rada plenarna Zakonu i definitorium generalne. Interpretacja taka obowiązuje tylko w tych przypadkach, dla których ją wydano, i do czasu najbliższej kapituły generalnej Zakonu, chyba że zostanie przez tę kapitułę zatwierdzona.

Art. 16
§1. Prowincje i inne jednostki Zakonu, jakiekolwiek są ich nazwy, powinny mieć własne statuty partykularne, opracowane zgodnie z wymogami miejsc i czasów oraz nie-sprzeczne z normami tychże konstytucji i statutów generalnych [37].
§2. Statuty specjalne i regulaminy, tak dla całego Zakonu, jak i dla jakiejkolwiek jego jednostki, muszą być wydane przez kompetentną władzę [38].

Art. 17
§1. Żaden minister nie może dyspensować od tego, co dotyczy istoty życia zakonnego, i chyba że zaznaczono wyraźnie coś innego, od podstawowych praw konstytucji generalnych. Natomiast od praw zawartych w statutach generalnych i partykularnych może dla słusznej i racjonalnej przyczyny dyspensować minister generalny za zgodą swojego definitorium.
§2. Od ustaw dyscyplinarnych wydanych przez Zakon, z wyjątkiem tych, które zostały wyraźnie zastrzeżone, a w niektórych wypadkach, dla słusznej i racjonalnej przyczyny, także na stałe, mogą dyspensować:
1) minister generalny – poszczególnych braci w całym Zakonie;
2) minister prowincjalny – swoich braci, gdziekolwiek mieszkają, oraz gości przebywających w jego prowincji, chyba że dyspensa jest zastrzeżona ministrowi generalnemu;
3) gwardian – swoich braci, gdziekolwiek się znajdują, oraz obcych przebywających na jego terenie, chyba że dyspensa jest zastrzeżona ministrom.
§3. Udzielenie dyspensy stałej na rzecz braci całej prowincji należy do ministra generalnego, a na rzecz braci całego domu – do ministra prowincjalnego.

Art. 18
§1. Dyspensy lub inne jakiegokolwiek rodzaju zezwolenia, udzielone pisemnie przez ministrów poszczególnym braciom czy wspólnotom, nie wygasają z ustaniem władzy udzielającego, chyba że z dołączonych klauzul wynika coś innego [39].
§2. Łaska odmówiona przez ministra generalnego lub prowincjalnego nie może być uzyskana ważnie, bez zgody tegoż ministra, od odpowiedniego wikariusza, nawet gdy wspomni się o odmowie [40].

Art. 19
§1. Bracia, wierni swojej profesji, naśladują w modlitwie Chrystusa, który składa Ojcu najwyższe dzięki i który „żyje, aby się wstawiać za nami” [41].
§2. Idąc śladami św. Franciszka, który „był nie tyle człowiekiem modlącym się, ile raczej samą modlitwą” [42], bracia usunąwszy wszystkie przeszkody i odrzuciwszy wszystkie troski i kłopoty, niech czystym sercem i czystym umysłem służą Panu Bogu, kochają Go, wielbią i czczą, „bo trzeba zawsze modlić się i nie ustawać” [43], „gdyż Ojciec szuka takich czcicieli” [44].

Art. 20
§1. Pamiętając, że zostali stworzeni na obraz umiłowanego Syna Bożego [45], bracia, razem ze wszystkimi stworzeniami Boga, niech wychwalają Ojca i Syna, i Ducha Świętego [46], niech odnoszą wszelkie dobro do Pana Boga najwyższego i dziękują Mu za’ wszystko [47].
§2. Z codziennie ponawianą radością niech wychwalają i sławią miłość, jaką ma do świata i do nas Ojciec, „który nas stworzył, odkupił i który nas zbawi tylko dzięki swemu miłosierdziu” [48].

Art. 21
§1. Za przykładem i według nauki św. Franciszka, bracia niech okazują „wszelkie uszanowanie i cześć” [49] dla Sakramentu Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej, ponieważ w nim zawiera się wszelkie dobro duchowe Kościoła [50]; niech też za pomocą odpowiednich środków pielęgnują w sobie serdeczną i troskliwą miłość do tak wielkiej Tajemnicy [51].
§2. Wszyscy bracia, którzy mieszkają lub przebywają w tym samym miejscu, niech się starają, aby codziennie ze czcią i wewnętrzną czystością sprawować we wspólnocie Najświętszą Eucharystię, tak aby prawdziwie była ona centrum i źródłem całej jedności braterskiej [52].
§3. Święty Franciszek aż do śmierci pragnął, aby „te Najświętsze Tajemnice były ponad wszystko czczone, uwielbiane i umieszczane w godnych miejscach” [53]. Naśladując jego przykład, bracia niech w każdym domu posiadają przynajmniej kaplicę, w której niech będzie przechowywana Najświętsza Eucharystia, aby mogła wzrastać braterska łączność i nabożeństwo do tak wielkiej Tajemnicy.

Art. 22
§1. Ponieważ życie i Reguła braci polega na zachowywaniu świętej Ewangelii [54], bracia niech oddają się czytaniu i rozważaniu świętej Ewangelii i innych ksiąg Pisma [55], aby czyniąc postępy w rozumieniu słowa Bożego, mogli osiągnąć pełniejszą doskonałość swojego stanu.
§2. Jako naśladowcy św. Franciszka, bracia niech okazują najwyższą cześć dla najświętszych imion i słów Pana i niech je z szacunkiem przechowują [56]. Niech też odprawiają nabożeństwa słowa Bożego, zarówno w swojej wspólnocie, jak i z ludem Bożym.

Art. 23
§1. Bracia niech sprawują Liturgię Godzin według nakazu Reguły [57], aby wszystkie pory dnia i nocy uświęcać przez uwielbienie Boga [58].
§2. Gdziekolwiek bracia przebywają albo w jakimkolwiek miejscu się gromadzą, niech Liturgia Godzin będzie ich wspólną modlitwą. Liturgia Godzin zasadniczo winna być sprawowana wspólnotowo. Należy zachować jednak swobodę wyboru dla braci do odmawiania oficjum „Ojcze nasz” zgodnie z Regułą [59].
§3. Wspólne sprawowanie Liturgii Godzin nie jest związane z oznaczonym miejscem, ale ze wspólnotą braci. Pierwszeństwo jednak należy dać kościołowi lub kaplicy, dlatego że jest to miejsce święte i dlatego, że lud Boży może tam łatwiej uczestniczyć w modlitwie braci.

Art. 24
W trosce o ducha modlitwy i pobożności wszyscy bracia powinni codziennie odprawiać rozmyślanie czy to indywidualnie, czy wspólnie [60].

Art. 25
Statuty powinny określić czas i inne okoliczności odprawiania nabożeństw oraz modlitwy we wspólnocie, tak gdy chodzi o Eucharystię i Liturgię Godzin, jak i o nabożeństwo słowa Bożego czy rozmyślanie.

Art. 26
§1. Bracia niech pielęgnują pobożne ćwiczenia zalecane przez tradycję Zakonu, odnoszące się do tajemnic życia Chrystusa. Praktyki te są pomocne do zjednoczenia się z Panem.
§2. Bracia niech rozwijają w sobie szczególne nabożeństwo do Dziewicy Maryi w tajemnicy Niepokalanego Poczęcia, która „jest Dziewicą uczynioną Kościołem” [61]. Niech praktykują i szerzą formy kultu maryjnego właściwe tradycji franciszkańskiej i naśladują przykład Maryi, Patronki Zakonu, która nazwała siebie „służebnicą Pańską” [62].
§3. Ponadto, niech bracia gorąco czczą Serafickiego Ojca Franciszka, postępując według przykładu jego życia i nauki, gdyż on jest „wzorcem mniejszych” (forma minorum).
§4. Wszystkie pobożne praktyki powinny być mocno oparte na Piśmie świętym, nauce teologicznej i dostosowane do przepisów liturgicznych Kościoła [63].

Art. 27
§1. Trwając w swym postanowieniu, ażeby dzielić życie z ludźmi prostymi, bracia niech podtrzymują zdrowe formy pobożności ludowej i nimi niech karmią życie chrześcijańskie wiernych i swoje własne.
§2. Bracia niech starają się modlić wraz z ludem, czyniąc swą własnością rzeczywistość jego życia oraz w prostocie niech uczestniczą w jego nadziei i wierze

Art. 28
§1. Duchowi świętej modlitwy i pobożności powinny służyć wszystkie sprawy doczesne. Pamiętając o tym, bracia niech się starają, aby duch ten nie odniósł szkody na skutek przesadnej aktywności [64].
§2. W celu zachowania w swoich sercach dóbr, jakich im Pan udziela [65], bracia niech zachowują niezbędny umiar w korzystaniu ze środków przekazu [66].

Art. 29
Wymiar kontemplacyjny naszego powołania franciszkańskiego należy ożywiać również nowymi formami modlitwy, tak wspólnotowej, jak i indywidualnej [67], które bardziej odpowiadają wrażliwości dzisiejszego świata i pomagają w umacnianiu woli i trwaniu w postanowieniach.

Art. 30
§1. Dla umocnienia ducha modlitwy i pobożności niech w oznaczonym czasie bracia wiernie odprawiają święte skupienie i doroczne rekolekcje [68].
§2. W statutach należy określić czas trwania świętego skupienia i rekolekcji, a także inne nowe formy i okoliczności uznane za pomocne do rozwijania ducha modlitwy.

Art. 31
§1. Wszystkim i poszczególnym braciom powinna leżeć na sercu sprawa istnienia pustelni, świętych ustroni, czyli miejsc samotności, będących świadectwem aktualności życia kontemplacyjnego w naszym Zakonie.
§2. Ministrowie niech udzielają zezwolenia, z błogosławieństwem Pana, na prowadzenie tego rodzaju życia przez dłuższy lub krótszy okres czasu tym braciom, którzy mają takie powołanie i słusznie o to proszą.
§3. Życie braci w takich miejscach może być normowane według tej prostej Reguły dla pustelni, dostosowanej do konkretnych warunków, którą ułożył sam Seraficki Ojciec, albo według norm opracowanych zgodnie ze statutami.

Art. 32
§1. Bracia mniejsi, którym Pan dał łaskawie „rozpocząć życie pokuty” [69], niech zawsze pamiętają słowa Jezusa Chrystusa: „nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” [70] i niech nieustannie odnawiają w sobie ducha nawrócenia.
§2. Bracia niech pamiętają, że porzucając świat [71], wyrzekli się „ducha ciała” jako przeciwnego wszelkiemu dobru [72]. Dlatego pomni na słowa św. Franciszka „nade wszystko powinni pragnąć posiąść Ducha Pańskiego wraz z Jego uświęcającym działaniem” [73]. Niech się więc starają, aby przez ciągłe nawracanie serca czynili godne owoce pokuty.
§3. Święty Franciszek rozpoczął życie pokuty od służby trędowatym i w nich odkrył Jezusa Chrystusa. Również bracia niech w duchu pokuty służą najmniejszym z ludzi, rozpoznając w nich Syna Bożego [74].

Art. 33
§1. Ojciec bogaty w miłosierdzie pojednał nas z sobą przez Chrystusa i zlecił ludziom posługę jednania. Bracia więc niech pojednają się z Panem Bogiem, z sobą, z braterską wspólnotą i z ludźmi. Posługę niech wykonują słowami i czynami, spełniając posłannictwo w imieniu Chrystusa [75].
§2. Bracia, trwając wiernie w uległości miłosierdziu Pańskiemu, niech „codziennie dokonują pilnego badania samych siebie” [76], aby ściślej zachować Regułę, którą przyjęli [77]; niech często przystępują do sakramentu pojednania [78] i nieustannie zaczynają od nowa służyć Panu Bogu [79].
§3. Pamiętając, że pokuta, czyli nawrócenie, ma wymiar społeczny, bracia niech starają się, aby sakrament pojednania sprawować wspólnotowo pomiędzy sobą i z ludem Bożym, zgodnie z przepisami prawa powszechnego.

Art. 34
§1. W duchu nawrócenia bracia niech chętnie znoszą cierpienia teraźniejsze [80] i okazują cierpliwość w utrapieniach, aby uczestnicząc w cierpieniach Chrystusa, napełniali się doskonałą radością [81].
§2. Stosownie do sytuacji, miejsca i czasu niech będą, zgodnie ze statutami, przestrzegane we wspólnocie: post oraz inne uczynki pokutne na znak uczestnictwa Zakonu w tajemnicy Męki Jezusa Chrystusa i dla przyjścia z pomocą Jego członkom dotkniętym przez głód, nędzę, ból i utrapienie.
§3. Okresy pokuty braci są następujące: czas od uroczystości Wszystkich Świętych do Bożego Narodzenia, Wielki Post, a także każdy piątek [82].

Art. 35
§1. Gdy jakiś brat zachoruje, niech znosi chorobę w cierpliwości i w pokoju. Niech też składa dziękczynienie Stwórcy, wiedząc, że codziennie dźwiga święty krzyż Pana naszego Jezusa Chrystusa [83].
§2. Bracia chorzy lub w podeszłym wieku niech będą umocnieni sprawowanym wspólnotowo sakramentem namaszczenia chorych i tajemnicą Ciała Chrystusa [84].

Art. 36
§1. Gdy zbliża się nasza siostra śmierć cielesna, bracia niech umacniają się Komunią świętą, udzielaną na sposób wiatyku, o ile to możliwe, w obecności wspólnoty [85].
§2. Za przykładem św. Franciszka bracia niech pamiętają, że śmierć jest przejściem z życia śmiertelnego do chwały Pana oraz ostatnią ofiarą z własnego życia, przez którą dopełnia się profesja zakonna [86].

Art. 37
Bracia niech się modlą za zmarłych współbraci [87], za swoich rodziców i za dobrodziejów Zakonu według przepisów statutów.

Art. 38
Bracia, jako synowie Ojca niebieskiego i bracia Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym [88], naśladując ewangeliczny sposób życia ukazany przez Pana św. Franciszkowi [89], prowadzą życie braterskie we wspólnocie [90], miłują i wspierają się wzajemnie bardziej, niż „matka kocha i karmi swego syna cielesnego” [91].

Art. 39
Ożywieni przez miłość Bożą, rozlaną w ich sercach przez Ducha Świętego [92], wszyscy bracia niech szczególnie pielęgnują między sobą ducha zażyłości [93] i wzajemnej przyjaźni. Niech się pobudzają do uprzejmości, życzliwości oraz wszystkich innych cnót. Ustawicznie zachęcając jeden drugiego do nadziei, pokoju i radości [94], niech zjednoczeni prawdziwym braterstwem, pomagają sobie nawzajem w osiągnięciu pełnej dojrzałości ludzkiej, chrześcijańskiej i zakonnej.

Art. 40
Każdy brat jest darem, który Bóg daje wspólnocie braterskiej [95]. Jakkolwiek bracia różnią się między sobą charakterem, kulturą, obyczajami, zdolnościami, umiejętnościami i przymiotami, niech się wzajemnie akceptują w całej rzeczywistości takimi, jakimi są i niech uważają się za równych. W ten sposób cała wspólnota braterska stanie się uprzywilejowanym miejscem spotkania z Bogiem [96].

Art. 41
Wszyscy członkowie Zakonu, jakkolwiek piastują w Zakonie różne urzędy oraz wypełniają rozmaite obowiązki i posługi, z nazwy i rzeczywiście są braćmi, i to mniejszymi.

Art. 42
§1. Dla większego rozwoju jedności braterskiej bracia niech wyprzedzają się w okazywaniu wzajemnej miłości, niech ochotnym sercem wyświadczają sobie nawzajem usługi i popierają dobre inicjatywy oraz radują się z pomyślnych wyników pracy innych.
§2. Życie we wspólnocie braterskiej wymaga od braci jednolitego zachowywania Reguły i konstytucji, podobnego stylu życia, uczestniczenia w zajęciach wspólnoty, zwłaszcza we wspólnej modlitwie, ewangelizacji i obowiązkach domowych, jak również przekazywania do użytku wspólnoty wszystkich dochodów, z jakiegokolwiek tytułu otrzymanych [97].

Art. 43
Bracia niech wystrzegają się tego wszystkiego, co mogłoby zranić jedność braterską. Jeśli zaś „byłby jakiś brat, chcący postępować według ciała, nie według ducha, niech mu współbracia zwrócą uwagę i upomną pokornie i z miłością” [98].

Art. 44
Braćmi słabymi, chorymi i w podeszłym wieku wszyscy bracia powinni „tak się opiekować, jakby sami sobie tego życzyli” [99]. Wszyscy więc bracia, zwłaszcza ministrowie i gwardiani, powinni otaczać ich pilną troską, odwiedzać, odpowiednio zaradzać ich potrzebom osobistym, czy to duchowym, czy materialnym, i okazywać im uczucia wdzięczności [100].

Art. 45
§1. Ministrowie i gwardiani, mocno złączeni z powierzonymi im braćmi, niech się starają budować wspólnotę „jako rodzinę zjednoczoną w Chrystusie” [101], w której przede wszystkim szuka się i miłuje Boga. Niech będą przykładem dla braci w pielęgnowaniu cnót oraz w zachowywaniu ustaw i tradycji Zakonu [102].
§2. Aby rozwijać odpowiedzialne i aktywne posłuszeństwo, ministrowie i gwardiani niech wysłuchują opinii poszczególnych braci i całych wspólnot; co więcej, niech o takie opinie dopominają się i pytają, zawsze jednak zachowując władzę decydowania i zlecania tego, co należy wykonać [103].
§3. Bracia niech chętnie pomagają ministrom i gwardianom ze względu na to, że został im nałożony większy ciężar. Niech przedstawiają im swoje opinie oraz wykonują ich decyzje w duchu wiary i ochotnym sercem.

Art. 46
Gwardian, wraz z braćmi zebranymi na kapitule domowej, niech odpowiednio uporządkuje życie we wspólnocie, ażeby rozwijało się prawdziwe, rzeczywiste i zażyłe braterstwo.

Art. 47
W celu chronienia życia wspólnoty jako rodziny, we wszystkich domach należy zachować klauzurę w sposób określony przez statuty. Przynajmniej jakaś część domu ma zawsze być zarezerwowana tylko dla braci [104].

Art. 48
§1. Ubiorem wspólnym dla braci mniejszych, według Reguły i tradycji Zakonu, jest habit z kapturem, koloru brązowego, czyli brunatnego (łac. marron), i biały sznur [105]. Bracia niech noszą habit na znak życia franciszkańskiego [106].
§2. W używaniu ubioru i obuwia bracia niech mają na uwadze ubóstwo i pokorę, wystrzegając się wszystkiego, co trąci próżnością [107].

Art. 49
Ministrowie i gwardiani, i wszyscy bracia powinni dokładać starań, aby ważniejsze wydarzenia w Zakonie były podawane do wiadomości tak braci, jak i innych.

Art. 50
Gdziekolwiek bracia się spotkają, niech sobie okazują poważanie i szacunek w duchu i z miłością i niech sobie wzajemnie pomagają [108]. Aby to polecenie św. Franciszka można było łatwiej i dokładniej wykonać, w statutach generalnych i partykularnych powinny być przewidziane odpowiednie normy regulujące relacje między różnymi jednostkami Zakonu.

Art. 51
Bracia niech chętnie i uprzejmie okazują gościnność względem wszystkich, a w sposób szczególny względem braci i sióstr całej Rodziny franciszkańskiej.

Art. 52
Życie braterskie w Jezusie Chrystusie winno stawać się zaczynem jedności między wszystkimi ludźmi. Dlatego więc bracia niech wszystkich przyjmują z uprzejmością i odnoszą się życzliwie do przyjaciół i wrogów [109], czy to, gdy oni sami do nas przybędą, czy gdy my udamy się do nich [110].

Art. 53
Ażeby dawać świadectwo ubóstwu i miłości, bracia są zobowiązani wspierać potrzeby Kościoła z dóbr przeznaczonych do użytku wspólnoty, udzielać pomocy tym, którzy znaleźli się w prawdziwej potrzebie, i dzielić się z ubogimi własnymi środkami utrzymania [111]. W tym wszystkim należy zachować przepisy statutów partykularnych.

Art. 54
§1. Ministrowie i gwardiani, a także inni bracia, zgodnie ze statutami partykularnymi, niech należycie wypełniają obowiązek wdzięczności wobec rodziców, krewnych i dobrodziejów i niech o nich pamiętają w modlitwach wspólnoty.
§2. Uwzględniając potrzebę i według uznania ministra i gwardiana, należy udzielić wsparcia rodzicom braci znajdującym się w trudnym położeniu materialnym.

Art. 55
§1. Bracia niech zawsze pamiętają, że charyzmat udzielony przez Boga św. Franciszkowi wydaje i ukazuje wszystkie swoje wielorakie owoce tak w braciach mniejszych, jak i w innych członkach Rodziny franciszkańskiej.
§2. Bracia niech ze wszech miar starają się ożywiać i popierać pełny rozwój charyzmatu franciszkańskiego u wszystkich, którzy czerpią inspiracje z ducha św. Franciszka. Niech chętnie podejmują okazje do spotkań z nimi w celu popierania wspólnych inicjatyw.
§3. Asystenci duchowi jakiejkolwiek jednostki albo stopnia Rodziny franciszkańskiej powinni być dobierani starannie, stosownie do zasad prawa powszechnego i własnego.

Art. 56
§1. Bracia, będąc świadomi, że dzielą z mniszkami Drugiego i Trzeciego Zakonu św. Franciszka ten sam charyzmat i że łączą ich z nimi wzajemne więzy, niech zawsze otaczają je szczególną opieką i serdeczną troską [112].
§2. Zadaniem Pierwszego Zakonu jest zachować i strzec jedności duchowej z mniszkami Drugiego i Trzeciego Zakonu. Szanując zawsze autonomię ich życia, zwłaszcza gdy chodzi o zarząd wewnętrzny, należy popierać powstawanie ich federacji.

Art. 57
§1. Ministrowie, w myśl kan. 614 KPK, sprawują wobec klasztorów mniszek złączonych z naszym Zakonem taką władzę, jaka jest im przyznana w prawie własnym mniszek.
§2. Ministrowie prowincjalni, którzy mają obowiązek wizytowania klasztorów mniszek, zgodnie z ich prawem, niech wykonują to zadanie w oznaczonym czasie, osobiście albo przez swoich delegatów [113].

Art. 58
Aby życie kontemplacyjne tychże klasztorów coraz bardziej kwitło w Kościele i świecie, asystenci duchowi niech pomagają siostrom w udoskonalaniu ich formacji do ducha modlitwy oraz do dawania prawdziwego świadectwa ubóstwa i gorliwości misyjnej.

Art. 59
Ministrowie i gwardiani niech starają się pomagać duchowo braciom i siostrom Trzeciego Zakonu Regularnego, a także instytutom świeckim i stowarzyszeniom życia apostolskiego o inspiracji franciszkańskiej, w taki sposób, jak wymaga tego potrzeba i pozwalają możliwości. Należy się także troszczyć o rozwijanie współpracy z nimi w dziełach ewangelizacji.

Art. 60
§1. Pierwszemu Zakonowi powierzona jest troska o Franciszkański Zakon Świeckich, który wprowadza w świat ducha św. Franciszka i uczestniczy w życiu, świadectwie i misji charyzmatu franciszkańskiego, w którego pełni ma swój niezbędny i uzupełniający wkład [114].
§2. Bracia mniejsi niech cenią i wspomagają specjalną opieką Franciszkański Zakon Świeckich, a także niech popierają obustronną aktywność i wzajemną pomoc, tak aby Zakon Świeckich coraz bardziej był przepojony autentycznym duchem franciszkańskim i rozszerzał się w świecie, zwłaszcza pośród młodzieży [115].

Art. 61
§1. Minister generalny i minister prowincjalny posiadają władzę erygowania i wizytowania wspólnot Franciszkańskiego Zakonu Świeckich oraz sprawują wobec nich najwyższe kierownictwo, w sposób określony przez Regułę Franciszkańskiego Zakonu Świeckich i jego prawo własne [116].
§2. Bracia niech chętnie sprawują opiekę duchową i duszpasterską nad Franciszkańskim Zakonem Świeckich, jak to przepisuje Reguła i prawo własne tegoż Zakonu.

Art. 62
Asystenci duchowi niech się troszczą o to, aby wszyscy bracia i siostry Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, wiernie krocząc śladami św. Franciszka, szerzyli w świecie orędzie ewangeliczne i charakterystyczne cechy duchowości franciszkańskiej: braterstwo, świadectwo i ducha służby.

Art. 63
Ministrowie prowincjalni na terenie swojej prowincji mają władzę erygowania wspólnot stowarzyszeń wiernych w jakikolwiek sposób należących do Zakonu i mogą delegować tę władzę innym braciom z zachowaniem norm prawa [117].

Art. 64
Jako naśladowcy Jezusa Chrystusa, „który uniżył samego siebie, stawszy się posłusznym aż do śmierci” [118], i wierni swojemu powołaniu „mniejszych”, bracia niech idą przez świat „w radości i weselu” [119], jako słudzy i poddani wszystkim, niosący pokój i pokorni sercem [120].

Art. 65
Świadomi tego, że „człowiek jest tym tylko, czym jest w oczach Boga i niczym więcej” [121], bracia niech uznają Boga za najwyższe i jedyne dobro, niech zawsze starają się we wszystkim Jemu podobać, a ochotnym sercem niech znoszą, gdy uważa się ich za słabych, prostych i godnych pogardy [122].

Art. 66
§1. Aby dokładniej naśladować uniżenie Zbawiciela i wyraźniej je ukazywać [123], bracia niech dzielą życie i dolę ludzi, którzy nie mają społecznego uznania, zawsze przebywając wśród nich jako niniejsi; przez to swoje położenie społeczne mają przyczyniać się do nadejścia Królestwa Bożego [124].
§2. Bracia, zarówno jako wspólnota braterska i poszczególni jej członkowie, niech prowadzą taki sposób życia, aby nikogo nie odsuwać od siebie, zwłaszcza tych, którzy pod względem społecznym i duchowym należą zwykle do marginesu.

Art. 67
Przez stałe zapieranie się samych siebie [125] i ciągłe nawracanie się do Boga niech bracia ukazują przykładem własnego życia profetyczny obraz, demaskujący „fałszywe wartości” naszych czasów [126].

Art. 68
§1. Bracia niech żyją na tym świecie jako rzecznicy sprawiedliwości, heroldowie i twórcy pokoju [127], zwyciężając zło przez czynienie dobra [128].
§2. Gdy bracia głoszą pokój ustami, niech go jeszcze głębiej chowają w sercu, tak aby z ich powodu nikt nie wpadał w gniew i nie gorszył się, lecz niech dla wszystkich stanowią zachętę do pokoju, łagodności i życzliwości [129].

Art. 69
§1. Stając w obronie praw ludzi uciskanych, niech bracia, wyrzekając się czynów przemocy, stosują takie środki, które dostępne są także dla najsłabszych [130].
§2. Świadomi również strasznych niebezpieczeństw zagrażających ludzkości, bracia niech stanowczo piętnują wszelkiego rodzaju akcje wojenne i wyścig zbrojeń, jako najboleśniejsze nieszczęścia dla świata i największą krzywdę biednych [131]. Niech nie szczędzą pracy ani trudów dla budowania Bożego królestwa pokoju [132].

Art. 70
Wolni od wszelkiego lęku dzięki ubóstwu, które obrali, radośni dzięki nadziei złożonej w Obietnicy [133], a także popierający wzajemną akceptację i życzliwość między ludźmi, bracia niech będą narzędziami pojednania dokonanego przez krzyż Jezusa Chrystusa.

Art. 71
Wpatrzeni w przykład św. Franciszka, bracia niech okazują postawę szacunku dla przyrody, zewsząd dzisiaj zagrożonej [134], tak aby na nowo była traktowana po bratersku oraz aby służyła wszystkim ludziom na chwałę Boga Stworzyciela [135].

Art. 72
§ 1. Jako pielgrzymi i obcy na tym świecie, bracia, wyrzekłszy się własności osobistej, niech nie nabywają na własność ani domu, ani miejsca, ani jakiejkolwiek innej rzeczy, zgodnie z Regułą [136]. Dlatego samych siebie i wszystko to, czego używają do życia i pracy, niech poświęcają w ubóstwie i pokorze na służbę dla Kościoła i świata.
§2. Budynki, które wznoszone są dla braci, i wszystko to, co oni otrzymują lub co używają, niech będzie zgodne z ubóstwem, stosownie do warunków miejsca i czasu [137].
§3. Dobrami powierzonymi do użytku braci należy dzielić się z ubogimi, według stosownych norm statutów partykularnych.

Art. 73
Prawo własności budynków i dóbr niezbędnych dla życia i działalności braci niech rzeczywiście należy do tych, którym bracia służą – albo do dobrodziejów, albo do Kościoła, albo do Stolicy Świętej.

Art. 74
§1. Kandydat do Zakonu, posiadający dobra doczesne, niech przed profesją czasową zadysponuje nimi w ten sposób, że zachowując dla siebie ich własność, przekaże zarządzanie nimi oraz ich użytkowanie i korzystanie z dochodów komu zechce, dokumentem ważnym na cały okres trwania profesji czasowej, ale nie Zakonowi [138].
§2. Na zmianę tych dyspozycji ze słusznej przyczyny, jak również na podjęcie jakiegokolwiek aktu prawnego dotyczącego dóbr materialnych, potrzebne jest zezwolenie ministra prowincjalnego, zgodnie z przepisami statutów partykularnych [139].

Art. 75
§1. Na mocy ślubu ubóstwa, stosownie do Reguły, brat mający złożyć profesję uroczystą, musi przed profesją dokonać pisemnego zrzeczenia się własności wszystkich dóbr, które aktualnie posiada, i które mógłby nabyć drogą dziedziczenia koniecznego. To zrzeczenie się, które staje się ważne od dnia profesji [140], może być dokonane na rzecz tego, kogo kandydat sam wybierze. Najlepiej jednak, gdy dobra przekaże na rzecz ubogich. Nie wolno kandydatowi zatrzymywać czegoś w jakikolwiek sposób dla siebie [141].
§2. Żaden z braci, pod jakimkolwiek pretekstem, niech się nie waży nakłaniać mającego złożyć profesję, ażeby przekazał coś jemu lub Zakonowi [142].
§3. Statuty partykularne niech określą to, czego należy dokonać, aby zrzeczenie się dóbr przed profesją uroczystą miało od dnia profesji skutek prawny także wobec prawa cywilnego [143].

Art. 76
§1. Bracia, jako prawdziwi ubodzy, ożywieni duchem i przykładem św. Franciszka, niech uważają pracę i służbę za dar Boży [144]. Stąd też niech się okazują mniejszymi, których nikt nie musi się lękać, ponieważ oni pragną służyć, a nie panować [145].
§2. Uznając, że praca jest zwyczajnym i podstawowym sposobem zapewnienia sobie tego, co jest konieczne do życia, wszyscy i poszczególni bracia niech służą i „pracują wiernie i pobożnie” [146], unikając lenistwa, „nieprzyjaciela duszy” [147].

Art. 77
§1. Bracia niech kształtują w sobie stałe przyzwyczajenie do pracy [148]. Mogą także uprawiać swój zawód, „jeśli to nie szkodzi zbawieniu duszy i może być wykonywane uczciwie” [149].
§2. Do żadnej pracy, także wykonywanej przez długi czas, bracia niech się nie przywiązują jako do swojej własnej; niech natomiast będą zawsze gotowi do opuszczenia miejsca i dzieł rozpoczętych oraz do podjęcia nowych koniecznych zadań.

Art. 78
§1. Ponieważ Reguła zezwala braciom na wybór takich prac, które wydają się bardziej pożyteczne, w zależności od czasu, miejsca i potrzeb, należy dać pierwszeństwo [150] tym pracom, w których bardziej wyraźne staje się świadectwo życia franciszkańskiego. W szczególny sposób powinien być uprzywilejowany aspekt solidarności i posługi wobec biednych [151].
§2. To, co jest potrzebne do życia, nie powinno być ani celem pierwszorzędnym, ani jedynym kryterium w wyborze prac [152]; co więcej, bracia niech także będą gotowi do pełnienia swojej posługi bez zapłaty.

Art. 79
§1. W wyborze jakiejkolwiek pracy lub posługi należy brać pod uwagę, w wymiarze lokalnym i prowincjalnym, zarówno wymogi życia braterskiego, z którego żaden z braci nie powinien się wyłączać, jak również zdolności osobiste. Każda praca powinna być podjęta i wykonana ze współodpowiedzialnością całej wspólnoty, zgodnie ze wskazaniami statutów partykularnych [153].
§2. Jako zapłatę za swoją pracę bracia niech pokornie przyjmują to, co jest dla nich konieczne [154]. Wszystko, cokolwiek nabywają własnym staraniem, albo ze względu na Zakon, albo co im przysługuje z tytułu pensji, zapomogi lub ubezpieczenia, jest nabywane dla wspólnoty [155].

Art. 80
§1. W naszych braterskich wspólnotach prace domowe niech będą wykonywane przez samych braci, i to przez wszystkich, o ile jest to możliwe [156].
§2. W przypadku przyjmowania innych ludzi do pracy dla braterskiej wspólnoty należy sprawiedliwie zachować przepisy prawa cywilnego.

Art. 81
Kiedy wynagrodzenie za pracę i inne środki nie wystarczają na utrzymanie wspólnoty, bracia niech udadzą się do stołu Pańskiego [157] i „z ufnością niech proszą o jałmużnę” [158] według norm statutów [159].

Art. 82
§1. Wszyscy bracia niech używają pieniędzy na sposób ludzi ubogich oraz w solidarnej odpowiedzialności wobec wspólnoty, „jak przystoi sługom Bożym i uczniom najświętszego ubóstwa” [160].
§2. W używaniu pieniędzy bracia niech będą całkowicie zależni od ministrów i gwardianów, nie tylko prosząc o odpowiednie zezwolenia, ale także sumiennie rozliczając się z otrzymanych i wydanych pieniędzy.
§3. Bracia, a zwłaszcza ministrowie i gwardiani, niech bacznie unikają jakiegokolwiek gromadzenia pieniędzy, mając zawsze przed oczyma potrzeby ubogich [161].

Art. 83
§1. Jak Syn został posłany przez Ojca, tak wszyscy bracia, pod natchnieniem Ducha Świętego, są posłani, aby głosić Ewangelię na całym świecie wszelkiemu stworzeniu. Dając świadectwo Jego głosowi, niech prowadzą wszystkich do poznania tej prawdy, że nie ma Wszechmocnego oprócz Boga [162].
§2. Wszyscy bracia niech czują się współodpowiedzialni za powierzony całemu Kościołowi obowiązek ewangelizacji. Za przykładem św. Franciszka, który „przemawiał całym ciałem” [163], niech będą gotowi przyjąć natchnienie Pana [164] i gdziekolwiek byliby wezwani lub posłani, przez słowa i przykład niech będą zbudowaniem dla narodów dzięki prawości całego swego życia [165].

Art. 84
Gdziekolwiek są i cokolwiek robią, bracia niech poświęcają się dziełu ewangelizacji: zarówno we wspólnocie – przez życie kontemplacyjne i pokutne oraz przez różne prace spełniane dla braterskiej wspólnoty, jak i w społeczności ludzkiej – poprzez działalność w sferze intelektualnej i materialnej oraz posługę duszpasterską w parafiach i innych instytucjach kościelnych; a wreszcie głosząc przyjście królestwa Bożego przez świadectwo samej obecności franciszkańskiej [166].

Art. 85
Dla wypełnienia zadania ewangelizacji bracia niech głoszą Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego [167]. Nie pragnąc zaś niczego innego, jak tylko tego, by kroczyć Jego śladami, niech niosą wszystkim, których spotkają, pokój Pana i dobro [168] oraz niezawodną nadzieję lepszego świata [169].

Art. 86
Gdy bracia pragną nakłaniać lud do pokuty [170], niech najpierw sami wydają godne owoce pokuty [171], wiedząc, że nikt nie może ewangelizować, zanim sam nie poddał się ewangelizacji [172].

Art. 87
§1. Cała braterska wspólnota, to jest Zakon, prowincja i dom, jak również każdy brat, niech żyje nie tylko dla siebie, lecz niech służy innym [173], budując ze wszystkimi ludźmi tę bratnią wspólnotę, do której sami bracia między sobą wytrwale dążą [174].
§2. Wspólnota braterska, podtrzymywana przez modlitwę i pokutę, jest pierwszym i najbardziej wymownym świadectwem dawanym Ewangelii [175], a także profetycznym znakiem nowej rodziny ludzkiej. Dlatego więc takie powinno być życie braci wśród ludzi na całym świecie, aby każdy, kto na nich patrzy lub ich słucha, chwalił i wysławiał Ojca, który jest w niebie
§3. Aby coraz lepiej ukazywać Kościół jako sakrament zbawienia w naszych czasach, bracia niech zakładają braterskie wspólnoty wśród ubogich i w środowisku zeświecczonym i niech uważają te wspólnoty za uprzywilejowane w dziele ewangelizacji.

Art. 88
Dla skuteczniejszego głoszenia Ewangelii bracia niech budują jedność i współpracę ze wszystkimi członkami Rodziny franciszkańskiej [176].

Art. 89
§1. Początkiem i niejako pierwszym sposobem ewangelizacji jest świadectwo życia, czyli głoszenie królestwa Bożego w milczeniu [177]. Takie świadectwo mogą i powinni dawać wszyscy bracia, tak klerycy, jak i bracia bez święceń [178], zaangażowani w kaznodziejstwie, oddający się modlitwie i ci, którzy pracują, młodzi i starzy, zdrowi i chorzy [179]. Dzieje się tak, gdy prawdziwie prowadzą życie braci mniejszych we wspólnocie i wyznają, że są chrześcijanami.
§2. Świadectwo słowa, czyli faktyczne przepowiadanie [180], jest drugim sposobem ewangelizacji. Spełniają go ci, którzy, na mocy otrzymanego mandatu, głoszą słowem imię i naukę, życie i Obietnicę, królestwo i tajemnicę Jezusa z Nazaretu, Syna Bożego.

A. Niech żyją wśród narodów jako poddani wszystkim i niech wyznają, że są chrześcijanami (por. RN 16,6).

Art. 90
Jako najwyższą wartość bracia niech cenią wiarę, która jest darem Bożym. Odrzuciwszy wszelkie ludzkie względy, niech pokornie, mężnie i radosnym sercem wyznają swoją wiarę przed wszystkimi ludźmi [181].

Art. 91
Bracia niech się nie starają o przywileje ani też niech ich nie przyjmują dla siebie lub dla swoich wspólnot [182], najwyżej ten przywilej, aby być mniejszymi. Według powiedzenia św. Franciszka bracia przynoszą owoce w Kościele Bożym, jeśli, jako mniejsi, pozostają wierni swemu powołaniu [183].

Art. 92
§1. Żyjąc wśród chrześcijan, bracia niech uważają się za dłużników Bożych dobrodziejstw i ze wszystkich sił niech starają się, aby wszyscy, złączeni w miłości, trwali w prawdziwej wierze i pokucie [184].
§2. Ponieważ wzmaga się wśród narodów pragnienie przeżywania i wyrażania swojej wiary w sposób odpowiadający ich własnej mentalności [185], bracia niech chętnie wspierają to dzieło inkulturacji [186].

Art. 93
§1. Bracia niech starają się słuchać innych z miłością nieobłudną i z szacunkiem. Niech chętnie uznają, że mogą się czegoś nauczyć od każdego człowieka, a zwłaszcza od ubogich, którzy są naszymi nauczycielami [187]. Niech będą gotowi do prowadzenia dialogu ze wszystkimi [188].
§2. Niech umieją dostrzegać ziarna Słowa i ukrytą obecność Boga, tak w świecie współczesnym, jak również w różnych aspektach innych religii oraz kultur [189], a studiom nad nimi niech oddają się z wielkim szacunkiem.

Art. 94
Ewangelizacja różnych kultur jest bardzo doniosłym zadaniem, dlatego obowiązkiem wszystkich braci jest jej popieranie. Dzięki takiej ewangelizacji wzrastają we wszystkich dziedzinach życia wartości prawdziwie ludzkie; usuwane są natomiast nadużycia szkodzące ludzkiej godności [190].

Art. 95
§1. Należy wszędzie popierać rozwój ducha ekumenizmu. Tam, gdzie pozwalają na to warunki, trzeba szukać odpowiednich dróg i środków do współpracy ze wszystkimi innymi chrześcijanami [191], z zachowaniem kan. 755 KPK.
§2. Obecność braci wśród wyznawców innych religii niech będzie nacechowana życzliwością i szacunkiem. Bracia niech pracują razem z nimi, aby kształtować lud, którego Bóg pragnie dla siebie [192].
§3. Za przykładem św. Franciszka i pierwszych misjonarzy Zakonu niech braciom bardzo leży na sercu, aby udawać się do narodów religii muzułmańskiej oraz z pokorą i pobożnością żyć między tymi [193], dla których również nie ma Wszechmocnego oprócz Boga [194].

Art. 96
§1. Niech bracia będą świadomi znaczenia i powagi problemów społecznych i niech starannie poznają oraz głoszą naukę Kościoła na temat kwestii społecznych, rodziny i osoby ludzkiej. Niech również krytycznie badają różne aspekty innych kultur, z którymi można rozpocząć dialog dla zaproponowania stanowiska chrześcijańskiego [195].
§2. Ponieważ wielka część ludzi ciągle jeszcze żyje w warunkach biedy, niesprawiedliwości i prześladowań, bracia, wraz ze wszystkimi ludźmi dobrej woli, niech poświęcają się budowaniu w Chrystusie Zmartwychwstałym społeczeństwa sprawiedliwego, wolnego i pokojowego [196]. A po zbadaniu przyczyn poszczególnych sytuacji niech czynnie biorą udział w dziełach miłości, sprawiedliwości i solidarności międzynarodowej [197].
§3. Niech bracia pokornie i odważnie również pracują nad tym, aby w Kościele i Zakonie były uznawane prawa i godność ludzka każdego człowieka [198].

Art. 97
§1. Za przykładem św. Franciszka, którego Pan wprowadził między trędowatych, wszyscy i poszczególni bracia niech podejmują działania na rzecz ludzi „z marginesu”, ubogich i uciskanych, cierpiących i chorych [199], i radując się, gdy z nimi przebywają [200], niech okazują im miłosierdzie [201].
§2. Zjednoczeni w braterskiej miłości ze wszystkimi, z którymi świat się nie liczy, i zdając sobie sprawę z położenia tych, którzy są prawdziwie ubogimi [202], bracia niech się starają, aby sami ubodzy byli świadomi swojej ludzkiej godności, bronili jej i strzegli [203].

Art. 98
§1. Bracia, gdy spotykają się z tymi, którzy mają znaczenie – możnymi i bogatymi – niech nimi nie gardzą ani ich nie sądzą [204], lecz niech pokornie zachęcają również ich do pokuty i do zrozumienia, że wszystkie dobra pochodzą od Pana Boga, a On jest zawsze obecny w ubogich [205].
§2. Za przykładem św. Franciszka bracia mniejsi niech starają się nawiązać kontakt z ludźmi, którzy czyhają na życie i wolność innych. I niech zaniosą im Dobrą Nowinę o pojednaniu, nawróceniu oraz nadzieję nowego życia [206].

Art. 99
Wiara rodzi się w sercach ludzi nie w wyniku dyskusji, lecz jest dziełem Ducha Świętego, który udziela każdemu swoich darów tak, jak chce [207]. Gdy ludzie nie chcą przyjąć świadectwa braci, niech wtedy bracia pokładają nadzieję w modlitwie i cierpliwości. A kiedy „ich nie przyjmą, niech się schronią do innego kraju, aby tam z błogosławieństwem Bożym czynić pokutę” [208].

B. „Jeśli zobaczą, że to się Panu podoba, niech głoszą słowo Boże” (RN 16,7).

Art. 100
Bracia, którym Pan dał łaskę przepowiadania słowa Bożego, niech głoszą Dobrą Nowinę o zbawieniu, ucząc wszystkich bojaźni i miłości do Stworzyciela nieba i ziemi oraz zachęcając do czynienia pokuty. Niech przedstawiają w sposób pełny oraz wiernie tajemnicę Chrystusa [209].

Art. 101
§1. Bracia, którzy mają święcenia, mogą wszędzie głosić kazania, z zachowaniem przepisów prawa. Bracia bez święceń, którzy są upoważnieni przez swojego ministra, mają tę samą władzę przepowiadania wszędzie naszym współbraciom, z wyjątkiem homilii liturgicznej; a także wiernym świeckim, według ustaleń konferencji episkopatu [210].
§2. Kształcenie kaznodziejów i wszystkich teologów powinno się odbywać z jak największą troską, aby mogli oni przekazywać innym ducha i życie [211].
§3. Ministrowie Zakonu mają przeprowadzać egzamin dla kandydatów do posługi słowa zgodnie z przepisami prawa powszechnego i własnego, i jeśli uznają ich za zdatnych, niech ich zatwierdzą [212].
§4. Do głoszenia kazań dla braci w ich kościołach i kaplicach jest wymagane zezwolenie ministra lub gwardiana [213].

Art. 102
§1. Przepowiadanie słowa, którego celem jest pożytek i zbudowanie ludu [214], powinno wypływać z Pisma świętego, odczytywanego zgodnie z tradycją Kościoła w kontekście potrzeb i sytuacji egzystencjalnych ludzi.
§2. Ażeby przepowiadanie było prawdziwie profetyczne, należy pilnie badać znaki czasów i wyjaśniać je w świetle Ewangelii [215].

Art. 103
§1. Duch Święty jest tym, który przemawia w sercach słuchaczy. Bracia więc niech przepowiadają w słowach wypróbowanych i czystych; niech mówią zwięźle o cnotach i wadach naszych czasów [216].
§2. W przepowiadaniu bracia niech zawsze pamiętają, że ludzie chętniej słuchają świadków niż nauczycieli, a nauczycieli o tyle tylko, o ile są równocześnie świadkami [217]. Niech więc na pierwszym miejscu przepowiadają samym sobie.

Art. 104
Niech bracia głoszą Ewangelię z cierpliwością i pokorą oraz niech okazują wielki szacunek dla sumienia każdego człowieka. Niech odrzucą wszelkiego rodzaju prozelityzm i niech nie żądają od słuchaczy niczego innego, jak tylko tego, co Pan im daje [218].

Art. 105
§1. Bracia, którym zostało powierzone zadanie przepowiadania, niech będą ożywieni niestrudzoną żarliwością i niech głoszą słowo Boże w porę i nie w porę, gorliwie i wytrwale, w służbie Kościołowi lokalnemu, ale nie wbrew woli biskupa diecezjalnego [219].
§2. Zgodnie z dawną tradycją Zakonu bracia niech wspomagają Kościoły partykularne. Niech czynią to przez szerzenie znajomości Pisma świętego i wiary katolickiej za pomocą odpowiednich środków dostosowanych do osób i czasów.

Art. 106
Bracia niech się szczególnie troszczą o to, aby poświęcać się nauczaniu katechetycznemu.

Art. 107
Ministrowie słowa, którzy poświęcają się kaznodziejstwu dla ludu, bardzo wysoko cenionemu od samego początku istnienia Zakonu, niech zwracają szczególną uwagę na ludzi prostych i niewykształconych i niech starają się, aby w odpowiedni sposób przedstawiać im prawdy Ewangelii.

Art. 108
Bracia niech zachęcają i pomagają każdej osobie w osiągnięciu uświęcenia. Kapłani zaś niech dążą do tego celu szczególnie przez spełnianie posługi sakramentu pojednania.

Art. 109
§1. Dla ewangelizacji i promocji człowieka bracia niech posługują się środkami społecznego przekazu i niech przygotowują się do korzystania z nich w sposób zgodny z naszym charyzmatem i stanem. Niech jednak nie zapominają, że duch bycia mniejszymi ma zawsze większą skuteczność w krzewieniu wiary.
§2. Na wydawanie publikacji traktujących o religii i obyczajach bracia muszą mieć zezwolenie także swojego ministra [220].

Art. 110
Bracia eksperci w różnych dyscyplinach, zwłaszcza w nauce teologicznej, których praca jest wielce przydatna w dziele ewangelizacji, cieszą się w naszym Zakonie słuszną wolnością w przeprowadzaniu swoich badań oraz – z zastrzeżeniem przepisów prawa – w publikowaniu ich wyników, „czyniąc prawdę w miłości” [221] i zachowując należne Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła posłuszeństwo.

Art. 111
Nasz Zakon może podejmować każdą działalność, która służy dziełu ewangelizacji, jakie ma do wypełnienia Lud Boży, o ile tylko odpowiada to naszemu stanowi braterstwa i bycia mniejszymi.

Art. 112
§1. Dokonywanie oceny, czy działalność Zakonu – odnośnie do samego jej wyboru i sposobów realizacji oraz skuteczności świadectwa – odpowiada wymogom naszych czasów i zgadza się z charakterem apostolatu franciszkańskiego, jest zadaniem kapituł generalnych i prowincjalnych. Te kapituły powinny również wskazywać drogi i metody rozwijania apostolatu.
§2. Prace, które bracia mają podjąć, powinny być określone przez konsultację na kapitule domowej; należy przy tym uwzględnić rzeczywiste potrzeby ludzi, Kościoła, Zakonu i poszczególnych braci. Pozostawia się jednak nienaruszoną władzę ministrów i gwardianów w sprawie decydowania i ustalania, jakie prace przyjąć i którym braciom je powierzyć.

Art. 113
W statutach generalnych i partykularnych należy określić normy dotyczące podejmowania, sposobów realizacji, rozdzielania i rezygnowania z posług i pracy ewangelizacyjnej.

Art. 114
§1. Do konferencji ministrów prowincjalnych należy koordynowanie działalności, jaką w braterskiej współpracy podejmują prowincje, oraz poszukiwanie odpowiednich form do rozwoju tejże współpracy, przy równoczesnym zachowaniu autonomii każdej prowincji.
§2. Ministrowie niech chętnie i skutecznie współpracują z konferencjami wyższych przełożonych w celu świadczenia sobie wzajemnej pomocy oraz w nawiązywaniu ścisłych kontaktów z konferencjami episkopatu i z poszczególnymi biskupami, a także dla lepszej koordynacji działalności i prac Oprócz tego bracia mogą brać udział w przedsięwzięciach, które służą formacji zakonników [222].

Art. 115
§1. Bracia, którzy służą swoją pracą w Kościołach partykularnych, niech chętnie wspierają biskupów i ich współpracowników w wypełnianiu programów duszpasterskich, a szczególnie w tym, co jest właściwe naszemu franciszkańskiemu charyzmatowi.
§2. Ażeby nasza wspólnota braterska była profetyczna w wypełnianiu obowiązku ewangelizacji, niech bracia będą otwarci na podejmowanie nowych form realizacji charyzmatu franciszkańskiego, stosownie do postanowień Kościoła i nie wyłączając się z życia braterskiej wspólnoty [223].

Art. 116
§1. Cała nasza braterska wspólnota jest misyjna i uczestniczy w misji Kościoła, zgodnie z przykładem św. Franciszka i z jego wolą wyrażoną w Regule [224]. Każdy więc brat, świadomy własnej odpowiedzialności, niech podejmie swoją cząstkę w dziele misyjnym.
§2. Niech bracia starają się przystosować Zakon do wymogów mentalności każdego narodu oraz zaszczepiać go, od podstaw, na całym świecie. Ponadto, niech troszczą się o włączenie Zakonu w życie Kościołów partykularnych [225].

Art. 117
§1. W naszym Zakonie misjonarzami nazywa się tych braci, którzy za Bożym natchnieniem pragną poświęcić się działalności na polu ewangelizacji misyjnej i są posłani przez kompetentnego ministra – jak to jest zapisane w Regule [226].
§2. Celem ewangelizacji misyjnej jest zaniesienie Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa do narodów albo różnych grup ludzi, które jeszcze nigdy nie słyszały Radosnej Nowiny, a także wspieranie w budowaniu Kościoła partykularnego tych, którzy już Ewangelię przyjęli.
§3. We wszystkich Kościołach partykularnych tak długo jest konieczna ewangelizacja misyjna, dopóki one, stosując odpowiednie siły i środki, nie zostaną w pełni uformowane albo też odrodzone do pierwotnej żywotności.

Art. 118
§1. „Bracia, którzy za boskim natchnieniem zechcieliby udać się do niewiernych, niech proszą o pozwolenie swoich ministrów prowincjalnych” [227], do których należy osąd co do ich zdatności i stosowności posłania ich [228].
§2. Poszczególni bracia niech rozbudzają wśród wiernych świadomość odpowiedzialności za działalność misyjną [229].

Art. 119
§1. Władzę kierowania i nadzoru nad ewangelizacją misyjną w Zakonie posiada minister generalny ze swoim definitorium.
§2. Minister generalny niech szczególnie troszczy się o braci misjonarzy i o działalność misyjną Zakonu. Tą samą troską niech odznaczają się ministrowie prowincjalni w swoich prowincjach [230].
§3. Zadaniem ministra generalnego jest popieranie, kierowanie i koordynowanie przedsięwzięć związanych z działalnością misyjną Zakonu, według wytycznych kapituły generalnej i norm statutów generalnych.

Art. 120
§1. Do kompetencji ministra generalnego, za zgodą jego definitorium, należy przyjmowanie nowych zadań misyjnych dla Zakonu, proponowanych czy to przez Stolicę Świętą, czy przez ordynariusza miejsca, a także zawieranie odpowiednich umów [231].
§2. Statuty generalne i partykularne powinny zawierać normy ustalające kompetencje w zakresie przyjmowania zadań i inicjatyw misyjnych oraz wysyłania braci na misje. Powinny także określać urzędy mające na celu rozwijanie działalności misyjnej Zakonu na każdym stopniu i w jakikolwiek sposób.

Art. 121
§1. Ministrowie prowincjalni powinni się troszczyć o zapewnienie misjonarzom odpowiedniej formacji, aby mogli oni skuteczniej wypełniać przyszłe obowiązki.
§2. Szybkie tempo współczesnego życia i głębokie zmiany warunków społecznych nakładają na misjonarzy obowiązek ciągłej odnowy, ażeby zawsze mogli odpowiadać na wymogi swej posługi. Ministrowie powinni zadbać o tę odnowę, organizując odpowiednie programy formacji ciągłej dla wszystkich misjonarzy [232].

Art. 122
Ziemia uświęcona ziemskim życiem Syna Bożego i Jego ubożuchnej Matki niech będzie bliska sercom braci. Na tej ziemi, tak czczonej przez św. Franciszka, niech będą oni w szczególny sposób świadkami Ewangelii Jezusa Chrystusa i Jego królestwa pokoju.

Art. 123
§1. Zadania wypływające z mandatu strzeżenia Ziemi Świętej, powierzonego przez Stolicę Świętą naszemu Zakonowi, są następujące: opiekować się miejscami świętymi, troszczyć się w nich o kult Boży, ożywiać pobożność pielgrzymów, wypełniać tam obowiązek ewangelizacji, rozwijać działalność duszpasterską zgodną z duchowością Zakonu oraz zakładać i prowadzić dzieła apostolskie
§2. Kustodia Ziemi Świętej jest jednostką międzynarodową, którą kieruje kustosz, czyli gwardian Góry Syjon, wybrany na sześć lat przez definitorium generalne. Kustosz zarządza kustodią, posiadając władzę zwyczajną, według norm konstytucji generalnych i statutów.

Art. 124
Należy ze szczególną troską utrzymywać międzynarodowy charakter Kustodii Ziemi Świętej i w równej mierze wypełniać tam obowiązek inkulturacji. Każda prowincja niech stara się, aby zawsze mieć w kustodii jednego lub więcej braci.

Art. 125
Wszystkie prowincje Zakonu niech popierają działalność komisarzy Ziemi Świętej według norm statutów generalnych.

Art. 126
Formacja franciszkańska zmierza do tego, aby wszyscy bracia i kandydaci, za natchnieniem Ducha Świętego [233], mogli ciągle naśladować Chrystusa, według sposobu życia św. Franciszka i Reguły, w konkretnych warunkach swoich czasów.

Art. 127
§1. Formacja braci powinna być jednocześnie formacją ludzką, chrześcijańską i franciszkańską [234].
§2. Formacja powinna doprowadzić braci do pełnej dojrzałości ludzkiej. Dlatego więc powinni być wychowywani do harmonijnego rozwijania swoich przymiotów fizycznych, psychicznych, moralnych, intelektualnych oraz do czynnego włączenia się w życie społeczne [235].
§3. Formacja braci powinna przede wszystkim mieć charakter chrześcijański, ażeby nawracali się oni z dnia na dzień i wypełniali obowiązki wynikające ze chrztu. Powinna w szczególności prowadzić do coraz ściślejszego obcowania z Bogiem, ludźmi i innymi stworzeniami, a także rozwijać świadomość wspólnoty eklezjalnej, ekumenizmu oraz posługi apostolskiej [236].
§4. Głównym zadaniem formacji jest ukazywanie i doświadczanie franciszkańskiego sposobu życia według Ewangelii, życia w braterstwie i umniejszeniu, a także wdrażanie do ubóstwa i pracy oraz zapoznawanie z wizją ewangelizacji i misji w naszym Zakonie [237].

Art. 128
Formacja franciszkańska powinna być integralna. Stąd wynika, że ma ona zajmować się człowiekiem nie tylko w jego całościowym wymiarze, lecz także poszczególnymi aspektami jego powołania, zwłaszcza dynamiczną relacją między jego wymiarem osobowym i społecznym [238].

Art. 129
§1. W formacji należy z największą czcią uszanować tajemnicę Boga, jaką każda osoba nosi w sobie, wraz ze szczególnymi, właściwymi jej darami. Wspólnota braterska powinna pielęgnować formację poprzez dialog i razem odbywaną drogę życia [239].
§2. Dla zapewnienia trwałości autentycznej formacji trzeba pobudzać i pielęgnować poczucie odpowiedzialności. Każdy powinien się nauczyć „korzystać rozsądnie z wolności oraz samodzielnie i ochoczo działać” [240] we wspólnocie braterskiej, a także rozwijać w sobie zdrowy zmysł krytyczny wobec różnych wydarzeń [241].

Art. 130
Środowisko formacyjne powinno być prawdziwe oraz autentyczne i zdolne do tego, by ukazywać ducha rodzinnego naszej wspólnoty [242]. Ponadto trzeba wziąć pod uwagę konkretną rzeczywistość danej kultury i obecnego czasu [243].

Art. 131
§1. Formacja niech będzie ukierunkowana także na nowe formy życia i posługi, natchnione franciszkańską wizją świata i człowieka [244].
§2. Tam, gdzie konkretne miejscowe warunki przemawiają za tym, formacja niech będzie otwarta na realizowanie wspólnych zadań z innymi członkami Rodziny franciszkańskiej [245].

Art. 132
Aby bracia potrafili żyć zgodnie z wymogami wspólnoty braterskiej, służby ludziom i solidarności z ubogimi, powinni stopniowo uczyć się panowania nad sobą oraz zapierania się samego siebie na wzór Chrystusa [246]. Karność należy więc uważać za niezbędny składnik całej formacji [247].

Art. 133
Formacja w Zakonie ma być organiczna, stopniowa i harmonijna. Statuty generalne i partykularne niech określają właściwe środki, urzędy i obowiązki dla osiągnięcia tego celu.

Art. 134
Minister generalny ze swoim definitorium posiada władzę kierowania działalnością formacyjną i nadzoru nad nią w Zakonie.

Art. 135
Formacja ciągła jest to droga całego życia, zarówno osobistego, jak i wspólnotowego. W czasie tej drogi przymioty osobiste, świadectwo ewangeliczne i umacnianie się w powołaniu podlegają nieustannemu rozwojowi, według wzoru św. Franciszka, który nie przestaje nas zachęcać, abyśmy zawsze na nowo „zaczynali czynić dobro” [248].

Art. 136
Formacja ciągła niech wspiera się na fundamencie duchowości franciszkańskiej i ma zawsze na uwadze integralny wymiar osobowości brata mniejszego. Winna przyczyniać się do jego rozwoju pod każdym względem: osobowym, duchowym, intelektualnym, zawodowym i tym, który wiąże się z pełnioną posługą [249].

Art. 137
§1. Każdy brat z osobna sam odpowiada w sposób ostateczny i decydujący za troskę o postęp swojej formacji ciągłej [250].
§2. Uprzywilejowanym miejscem formacji ciągłej jest braterska wspólnota. Dlatego każdy brat, począwszy od gwardiana, ma obowiązek troszczyć się o to, aby codzienne życie wspólnoty sprzyjało procesowi formacji [251].
§3. Zadaniem wszystkich ministrów i gwardianów, przy pomocy odnośnych kapituł, jest programowanie i ożywianie formacji ciągłej oraz kierowanie nią, a także zapewnianie odpowiednich środków według norm statutów [252].

Art. 138
Wszyscy bracia są odpowiedzialni za formację; przede wszystkim zaś minister generalny – wobec całego Zakonu, a odnośni ministrowie – w prowincjach lub innych jednostkach Zakonu.

Art. 139
§1. Świadomość całej wspólnoty prowincjalnej, że to ona jest wspólnotą wychowującą, musi stać u podstaw wszelkiej właściwej formacji, ponieważ przykład życia każdego z braci w prowincji ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju wartości franciszkańskich u wszystkich.
§2. Wychowawcami w obrębie prowincji, na mocy zleconego im urzędu, są bracia specjalnie do tego wyznaczeni; zarówno dla formacji ciągłej, jak i duszpasterstwa powołań oraz formacji początkowej, według norm statutów. Do tego ważnego i odpowiedzialnego zadania należy wybierać braci odpowiednich i wyjątkowo dojrzałych w życiu franciszkańskim.

Art. 140
§1. Wspólnota braterska domu formacyjnego ma wielkie znaczenie w formacji początkowej. I dlatego powinna ona składać się z braci, którzy świadomi własnej odpowiedzialności wychowawczej służyliby wydatną pomocą tym, którzy przygotowują się do życia franciszkańskiego [253].
§2. Wszyscy bracia należący do domów formacyjnych są odpowiedzialni za formację początkową. W ścisłym zaś znaczeniu jest za nią odpowiedzialny magister, czyli rektor, oraz, jeśli jest ustanowione, grono wychowawców, z których każdy winien wypełniać to, co do niego należy zgodnie z normami statutów.
§3. W domu formacyjnym magister, czyli rektor, wraz z innymi braćmi domu, a zwłaszcza z gronem wychowawców, jeśli takie istnieje, kieruje całą formacją i organizuje działalność wychowawczą, mając na uwadze całą wspólnotę braterską; właściwe zarządzanie wspólnotą należy do gwardiana.

Art. 141
§1. Wychowawca powinien osobiście towarzyszyć każdemu z kandydatów w jego drodze poprzez wszystkie etapy formacji początkowej [254].
§2. W ścisłej łączności ducha i działania wychowawcy niech starają się zachęcać alumnów do czynnego uczestniczenia w procesie swojej formacji [255].

Art. 142
Zakon oraz prowincje, zgodnie z odpowiednimi statutami, niech opracują programy w celu przygotowania wychowawców i profesorów; niech dbają o ich formację ciągłą i zapewnią konieczne środki do wypełnienia powierzonego im zadania [256].

Art. 143
Bracia, którym powierzona jest troska o formację na szczeblu Zakonu, prowincji i konferencji ministrów prowincjalnych, niech uczestniczą w spotkaniach dla wymiany swoich doświadczeń, umocnienia wzajemnej współpracy oraz ustalenia, w oparciu o wspólne kryteria, jednolitych kierunków działań [257].

Art. 144
Wszyscy bracia, a zwłaszcza ci, którzy pracują w duszpasterstwie powołań, niech pouczają lud Boży o jego odpowiedzialności wobec powołania każdego człowieka. Tym, którzy przychodzą do nas, niech pomagają włączać własny plan życia w wizję królestwa Bożego [258].

Art. 145
§1. Bracia, świadomi siły oddziaływania postaci św. Franciszka, niech starają się ukazywać wszystkim ludziom, że wzór i wartość jego życia są istotnymi elementami naszego powołania. Natomiast gorliwość, autentyzm i radość życia braci niech będą takie, aby inni zechcieli również wybrać ten wzór i wedle niego prowadzić własne życie [259].
§2. Wszystkie braterskie wspólnoty i poszczególni bracia są odpowiedzialni za budzenie nowych powołań i towarzyszenie im [260].
§3. Duszpasterstwo powołań należy prowadzić w łączności z promotorami powołań w Kościołach partykularnych, a zwłaszcza z promotorami z Rodziny franciszkańskiej [261].

Art. 146
§1. Pierwsze oznaki powołania niech będą przedmiotem szczególnej troski w rodzinach, w naszych seminariach czy w innych instytucjach, gdzie przebywają ci, którzy rokują nadzieję, że wstąpią do Rodziny franciszkańskiej [262].
§2. Celem tej troski powinno być przyczynianie się do rozwoju dojrzałości ludzkiej i chrześcijańskiej u kandydatów [263].

Art. 147
Statuty niech określą, jak należy ożywiać i prowadzić duszpasterstwo powołań.

Art. 148
§1. Formacja początkowa zaczyna się w dniu, w którym kandydat zostaje dopuszczony do postulatu w naszym Zakonie, i trwa do dnia profesji uroczystej, przez którą definitywnie uświęca on swój wybór.
§2. W naszym Zakonie formacja początkowa obejmuje trzy stopnie, a mianowicie: postulat, nowicjat i okres profesji czasowej.

Art. 149
Postulat to okres, podczas którego kandydat dąży do przyjęcia naszego sposobu życia oraz pragnie odpowiednio przygotować się do nowicjatu. Wspólnota prowincjalna, po okresie należytego i wzajemnego poznania się, wnikliwie rozważa swoją decyzję dotyczącą dopuszczenia kandydata do nowicjatu [264].

Art. 150
Aby osiągnąć cel postulatu, kandydat, z pomocą braci, musi nauczyć się poznawać samego siebie i uzupełnić, jeśli potrzeba, braki w zakresie podstawowej formacji chrześcijańskiej. Ponadto musi rozważyć zasadnicze racje dotyczące swego wyboru, stopniowo pogłębiać znajomość życia franciszkańskiego i zacząć je praktykować [265].

Art. 151
Normy dotyczące dopuszczenia do postulatu oraz czasu jego trwania, a także metod i sposobów formacji w tym okresie mają być określone w statutach generalnych i partykularnych, z zachowaniem przepisów prawa [266].

Art. 152
Nowicjat, od którego rozpoczyna się życie w Zakonie, jest okresem intensywniejszej formacji. Jego celem jest to, ażeby nowicjusze poznali sposób życia św. Franciszka, doświadczyli go i przepoili swój umysł i serce duchem Franciszkowym oraz pełniej uświadomili sobie powołanie otrzymane od Boga; a wreszcie, ażeby można było potwierdzić ich intencje i zdatność [267].

Art. 153
§1. W celu głębszego poznania życia franciszkańskiego nowicjusze niech studiują Regułę, inne pisma św. Franciszka, Źródła franciszkańskie, konstytucje oraz statuty generalne i partykularne, a także historię Zakonu i prowincji [268].
§2. Aby zaś zdobyć większe doświadczenie w zakresie życia franciszkańskiego, nowicjusze niech się ćwiczą w kontemplacji, pokucie, ubóstwie, życiu braterskim, pracy i pokornej posłudze biednym naszych czasów. Niech czynią to zarówno w domu, jak i poza nim, według norm statutów [269].

Art. 154
§1. Formacja nowicjuszy niech będzie rozwijana w sposób integralny; ich droga formacyjna niech więc zawiera stopniowe i czynne uczestniczenie w życiu Kościoła partykularnego i społeczeństwa [270].
§2. Ministrowie, zgodnie ze statutami, mogą dla uzupełnienia formacji nowicjuszy ustalić pewne okresy praktyki apostolskiej poza wspólnotą nowicjatu, z zachowaniem tego, co prawo nakazuje. Czas trwania nowicjatu nie może jednak przekraczać dwóch lat [271].

Art. 155
We wszystkim, co dotyczy przyjęcia, formacji lub wydalenia, miejsca i czasu, kierownictwa oraz ważności nowicjatu, należy zachować prawo powszechne i prawo własne [272].

Art. 156

§1. Jeżeli po upływie okresu nowicjatu uznano nowicjusza za zdatnego, należy go dopuścić do profesji czasowej, przez którą zostaje włączony do Zakonu [273].
§2. Minister prowincjalny posiada władzę dopuszczenia nowicjusza do pierwszej profesji. Aby dopuszczenie to było ważne, wymagane jest wysłuchanie głosu doradczego definitorium prowincjalnego [274].
§3. Gdy chodzi o czas i warunki profesji czasowej, należy zachować prawo powszechne i własne [275].

Art. 157
W okresie profesji czasowej formacja jest uzupełniana w taki sposób, aby brat był zdolny do pełniejszego prowadzenia życia właściwego Zakonowi i coraz doskonalszej realizacji misji Zakonu. W tym też czasie bracia przygotowują się do złożenia profesji uroczystej [276].

Art. 158
§1. Bracia, którzy złożyli śluby czasowe, mają kontynuować formację ściśle franciszkańską w jej różnych aspektach, w teorii i w praktyce, a także, jeśli okaże się to stosowne, razem z innymi członkami Rodziny franciszkańskiej [277].
§2. Tego rodzaju formację należy zapewnić wszystkim braciom według norm statutów generalnych i partykularnych, które powinny określać warunki, czas trwania i zasady.

Art. 159
§1. Po prawidłowo odbytym okresie profesji czasowej, bracia, którzy sami o to proszą i zostali uznani za zdatnych, powinni być dopuszczeni do złożenia profesji uroczystej, przez którą zostają definitywnie inkorporowani do Zakonu [278].
§2. Minister prowincjalny posiada władzę dopuszczania braci do profesji uroczystej, po wysłuchaniu głosu doradczego swego definitorium, co jest wymagane do ważności dopuszczenia.
§3. W tym, co dotyczy czasu i warunków profesji uroczystej, należy zachować prawo powszechne i własne [279].

A. Formacja intelektualna, zawodowa i techniczna

Art. 160
§1. Wszyscy bracia mają otrzymać odpowiednią formację w zakresie filozofii, teologii, duszpasterstwa oraz w naukach ścisłych lub zawodzie, według ich zdolności, aby mogli lepiej służyć budowaniu królestwa Bożego [280].
§2. Zasady tej formacji mają być określone w statutach specjalnych.

Art. 161
Aby Zakon mógł skuteczniej wypełniać swoją misję, każda prowincja niech dołoży wszelkich starań, aby członkowie, oprócz formacji franciszkańskiej, otrzymali również wykształcenie w naukach ścisłych i w zawodach, według potrzeb Kościoła, Zakonu i prowincji oraz łaski pracy, jaką każdy otrzymał [281].

Art. 162
Wszyscy bracia według własnych możliwości niech gorliwie studiują i otwartym umysłem uczą się doceniać postęp w nauce i technice. Dzięki temu będą lepiej przygotowani do głoszenia Ewangelii i do sprostania wymogom współczesnej cywilizacji [282].

B. Formacja do posług

Art. 163
Bracia, powołani do jakiejkolwiek posługi kościelnej, niech będą do niej przygotowywani przez odpowiednie kształcenie oraz stosowną praktykę, duchową i duszpasterską, z zachowaniem przepisów prawa [283].

Art. 164
Przygotowanie do posług i święceń powinno być przepojone duchem franciszkańskim, tak aby były one wykonywane w wierności temu duchowi [284].

Art. 165
Minister prowincjalny posiada władzę dopuszczania braci do posług i święceń, z zachowaniem tego, co prawo nakazuje [285].

Art. 166
§1. W Zakonie i w prowincjach należy ze szczególną troską pielęgnować i rozwijać franciszkańskie studia filozoficzne i teologiczne.
§2. Należy dokładać jak największych starań, aby przygotowywać specjalistów w dziedzinie duchowości, historii franciszkańskiej, filozofii i teologii, którzy by przekazywali ducha i życie według myśli św. Franciszka i innych Mistrzów Zakonu [286].

Art. 167
§1. Zakon Braci Mniejszych ma prawo i obowiązek posiadać własne ośrodki studiów, które mogą mieć charakter generalny, prowincjalny, międzyprowincjalny, a także międzyfranciszkański [287].
§2. Zakon Braci Mniejszych ma prawo i obowiązek posiadać własne ośrodki studiów dla przygotowywania kandydatów do święceń oraz swoje wyższe naukowe instytuty zakonne.
§3. Ośrodki studiów w Zakonie niech zachowują przepisy ustanowione w prawie powszechnym i własnym [288].

Art. 168
Zakon Braci Mniejszych tworzą bracia inkorporowani do prowincji lub kustodii, którymi kieruje minister generalny ze swoim definitorium według norm prawa powszechnego i własnego.

Art. 169
§1. Prowincja, jako jednostka podstawowa dla życia i misji Zakonu, składa się z braci, do niej inkorporowanych i zgrupowanych w domach, którymi kieruje minister prowincjalny ze swoim definitorium według norm prawa powszechnego i własnego.
§2. Prowincja Miejsc Świętych nosi zgodnie z tradycją nazwę Kustodii Ziemi Świętej. Charakterystyczne właściwości tej jednostki Zakonu są określone w jej własnych statutach.

Art. 170
§1. Erygowanie, dzielenie, łączenie i znoszenie prowincji należy do kompetencji ministra generalnego za zgodą jego definitorium [289].
§2. Nasza prowincja Zakonu może być erygowana, gdy według oceny definitorium generalnego istnieją wszystkie elementy konieczne do prowadzenia życia i misji Zakonu, zgodnie z tymi konstytucjami i statutami generalnymi.

Art. 171
§1. Ze względu na szczególne okoliczności oraz na wniosek zainteresowanych definitoriów prowincjalnych minister generalny po uprzednim wysłuchaniu opinii zainteresowanych i za zgodą swojego definitorium może erygować kustodię niezależną albo zależną. Kustodią zarządza kustosz.
§2. Kustodia niezależna, która ze względu na szczególne okoliczności jeszcze nie została ustanowiona prowincją, jest zrównana pod względem praw z prowincją, o ile wyraźnie nie postanowiono czegoś innego. To, co konstytucje mówią o prowincjach i zarządzaniu nimi, stosuje się również do kustodii niezależnej.

Art. 172
Jeśli wymogi życia i działalności wskazują na potrzebę ustanowienia innych jednostek Zakonu, należy zachować przepisy statutów generalnych.

Art. 173
Najważniejszą władzą Zakonu jest kapituła generalna; prowincji zaś – kapituła prowincjalna, kustodii niezależnej – kapituła kustodialna, według norm tychże konstytucji i statutów generalnych [290].

Art. 174
Przełożonymi wyższymi w Zakonie są: minister generalny, minister prowincjalny, kustosz Ziemi Świętej, kustosz kustodii niezależnej i ich wikariusze [291].

Art. 175
§1. Minister generalny ma władzę zwyczajną nad wszystkimi i poszczególnymi braćmi, jak również nad prowincjami i domami. Wykonuje ją albo sam, albo z definitorium lub z radą plenarną Zakonu według norm prawa powszechnego i własnego [292].
§2. Minister prowincjalny i kustosz kustodii niezależnej mocą władzy zwyczajnej kierują prowincją albo kustodią sami lub ze swoim definitorium, względnie radą według norm prawa powszechnego i własnego Zakonu [293].
§3. Gwardian mocą władzy zwyczajnej kieruje domem sam albo z kapitułą domową, względnie z dyskretorium, o ile ono istnieje, w wypadkach określonych przez prawo, według norm tych konstytucji i statutów.

Art. 176
§1. Gdy na mocy prawa powszechnego lub własnego wymagana jest zgoda rady, minister generalny albo prowincjalny działa nieważnie, jeśli postępuje wbrew zdaniu swojego definitorium. To samo dotyczy gwardiana, gdyby działał wbrew zdaniu kapituły domowej albo dyskretorium.
§2. Gdy natomiast wymagany jest tylko głos doradczy, ministrowie i gwardiani, ażeby działać ważnie, muszą pytać o opinię swoje definitorium, kapitułę domową lub dyskretorium, lecz nie mają obowiązku kierować się ich zdaniem, jeżeli uznają, że sprawy należy rozstrzygnąć inaczej. W wypadku naglącym mogą zasięgnąć rady także od każdego osobno albo listownie lub za pomocą dostępnych środków społecznej komunikacji [294].

Art. 177
Również wtedy, kiedy prawo nie wymaga zgody lub głosu doradczego w sprawach dotyczących wspólnoty, ministrowie i gwardiani powinni chętnie wysłuchiwać opinii braci i jakkolwiek w tego rodzaju przypadkach decyzja należy tylko do nich, niech łatwo nie odstępują od zgodnej opinii braci [295].

Art. 178
§1. W Zakonie są następujące urzędy rządzenia: urząd ministra generalnego, wikariusza generalnego, definitorów generalnych, wizytatora i delegata generalnego, ministra prowincjalnego, wikariusza prowincjalnego i definitorów prowincjalnych, kustosza, wikariusza i dyskretów Ziemi Świętej, gwardiana, wikariusza i dyskretów domów.
§2. Inne urzędy nie są urzędami rządzenia, lecz urzędami w znaczeniu szerszym, czyli stanowiskami.
§3. Wszystkie urzędy są nadawane zgodnie z prawem powszechnym i własnym.

Art. 179
Minister prowincjalny i ci wszyscy, którzy piastują jakiś urząd w prowincji, nie mogą w tym samym czasie być urzędnikami kurii generalnej.

Art. 180
Żadnego urzędu lub stanowiska poza Zakonem nie można przyjąć bez konsultacji ze wspólnotą braterską i bez zgody właściwego ministra lub gwardiana.

Art. 181
§1. W Zakonie urzędy i stanowiska nadawane są na podstawie wyboru potwierdzonego we właściwy sposób, albo przez postulację – zgodną z prawem, przyjętą przez ministra generalnego za zgodą swojego definitorium, lub też przez nominację, którą musi poprzedzić odpowiednia konsultacja [296].
§2. W Zakonie stosuje się trzy sposoby wyboru: za pomocą kartek, za pomocą gałek i przez ustną zgodę.
§3. W sposób zwyczajny wyborów dokonuje kapituła lub kongres kapitulny; w nadzwyczajny natomiast – kongres definitorium czy to generalnego, czy prowincjalnego, zgodnie z konstytucjami i statutami.
§4. Bracia, w duchu współodpowiedzialności i posługi braterskiej, powinni przyjąć wybór ich na urzędy, o których mowa w art. 178 [297].

Art. 182
Wszyscy bracia po profesji uroczystej są zdatni do przyjęcia urzędów i stanowisk w Zakonie, o ile spełniają wymogi i odznaczają się przymiotami określonymi czy to przez prawo powszechne, czy przez prawo własne Zakonu.

Art. 183
§1. By powierzenie urzędu ministra generalnego było ważne, wymaga się, aby kandydat był profesem uroczystym przynajmniej od dziesięciu lat. Natomiast do uznania ważności powierzenia innych urzędów generalnych zarządzania i urzędów przełożonych wyższych wymagane jest, aby kandydaci byli profesami uroczystymi przynajmniej pięć lat [298].
§2. Inne urzędy należy nadawać według statutów z zachowaniem prawa powszechnego.

Art. 184
§1. Jeśli nie jest postanowione inaczej, wybrany przez kapitułę lub definitorium nie może sprawować żadnej władzy, zanim nie zostanie zatwierdzony przez przewodniczącego wyborów. Ten jednak niech zaraz zatwierdzi prawnie wybranego, jeśli on posiada odpowiednie kwalifikacje, a żaden słuszny powód nie stoi na przeszkodzie
§2. Jeśli zatwierdzenie należy do uprawnień przewodniczącego wyborów, a on sam zostaje wybrany na urząd, wtedy zatwierdzenia dokonuje najstarszy wyborca – według daty złożenia pierwszej profesji.

Art. 185
§1. Ministrowie i gwardiani niech pokornie i w duchu służby sprawują otrzymaną władzę. Posłuszni woli Bożej w wypełnianiu tego obowiązku, niech troszczą się o braci jak o synów Bożych i szanując ludzką godność, niech odwołują się do ich dobrowolnego posłuszeństwa [299].
§2. Wszyscy bracia, którzy obejmują jakiś urząd albo stanowisko, niech zawsze pamiętają, że obowiązuje ich zachowanie tajemnicy naturalnej lub powierzonej.

Art. 186
§1. Ministrowie zaraz po przyjęciu urzędu zobowiązani są do osobistego złożenia wyznania wiary według formuły zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską [300].
§2. Ministrowie składają wyznanie wiary przed właściwą kapitułą lub przewodniczącym kapituły, względnie przed jego delegatem. Jeśli zaś zostali mianowani, składają wyznanie wiary przed tym, który ich mianował lub przed jego delegatem.

Art. 187
§ 1. Urzędy traci się: po upływie określonego czasu, na skutek rezygnacji – przyjętej przez kompetentną władzę, przez przeniesienie, usunięcie, a także pozbawienie, z zachowaniem prawa powszechnego i własnego [301].
§2. Traci się również urząd przez przyjęcie innego urzędu czy to w Zakonie, czy poza nim, gdy nowego urzędu nie da się pogodzić z poprzednim.

Art. 188
Kapituła generalna powinna być prawdziwym znakiem braterskiej jedności całego Zakonu. Do niej należy badanie i strzeżenie dziedzictwa i życia Zakonu, szukanie dróg i środków dla rozwoju Zakonu oraz działanie na rzecz jego przystosowanej odnowy. Kapituła generalna wydaje ustawy własne, dokonuje wyboru najwyższej władzy Zakonu, czyli ministra generalnego, wikariusza generalnego i definitorów generalnych oraz rozpatruje inne ważniejsze sprawy [302].

Art. 189
§1. Kapituła generalna kieruje się niniejszymi konstytucjami i statutami generalnymi, a także regulaminem zatwierdzonym przez samą kapitułę, zachowując zawsze normy prawa powszechnego.
§2. Statuty mają określać normy dotyczące sposobu zwołania kapituły i odbywania jej obrad oraz to wszystko, co wydaje się konieczne i potrzebne w jej organizacji [303].
§3. Wszyscy bracia mogą przesłać na kapitułę generalną swoją opinię na temat spraw mających na celu dobro Zakonu [304].

Art. 190
§1. Kapituła generalna zwyczajna ma odbywać się co sześć lat, w okresie uroczystości Zesłania Ducha Świętego, w miejscu wyznaczonym przez ministra generalnego, po wysłuchaniu zdania rady plenarnej Zakonu.
§2. Minister generalny, za zgodą definitorium generalnego i po konsultacji z przewodniczącymi konferencji, może zwołać kapitułę generalną nadzwyczajną. Kapituła ta może także dokonać wyborów na urzędy wakujące w tym czasie, jeśli ich powierzanie należy do kapituły.

Art. 191
§1. O wyznaczenie przewodniczącego do przeprowadzenia wyboru ministra generalnego należy zwrócić się z prośbą do Stolicy Świętej. Jeżeli Stolica Święta nie zamianuje nikogo, wtedy przewodniczącego wybiera – za pomocą kartek – sama kapituła spośród braci uprawnionych do głosowania.
§2. Na pozostałych sesjach przewodniczącym kapituły jest minister generalny lub, w czasie jego nieobecności, ten, kto jest przewidziany według regulaminu kapituły.

Art. 192
Na kapitułę mają obowiązek przybyć jako uprawnieni wyborcy:
1) minister generalny, wikariusz generalny, definitorzy generalni i sekretarz generalny;
2) ministrowie prowincjalni i kustosz Ziemi Świętej; w przypadku, gdyby ci mieli przeszkody, ich wikariusze, a jeżeliby również ci nie mogli – inny brat wyznaczony przez definitorium względnie dyskretorium kustodii;
3) wyborcy wyznaczeni według norm statutów generalnych [305].

Art. 193
Radę plenarną Zakonu stanowią: minister generalny ze swoim definitorium, sekretarz generalny oraz radni – wybrani i wyznaczeni według norm statutów generalnych.

Art. 194
Zadaniem rady plenarnej Zakonu zebranej kolegialnie jest:
1) pomagać ministrowi generalnemu i definitorium w zarządzaniu i ożywianiu działalności Zakonu;
2) utrzymywać łączność i kontakty między kurią generalną i konferencjami oraz między samymi konferencjami;
3) troszczyć się o wykonanie uchwał i dekretów poprzedniej kapituły, a także, na wniosek definitorium generalnego, wydawać decyzje i dekrety, choćby nawet przeciwne artykułom statutów generalnych, z mocą obowiązującą do najbliższej kapituły;
4) interpretować konstytucje generalne lub statuty generalne w myśl art. 15 §2-3 konstytucji generalnych;
5) udzielać pomocy w przygotowaniu najbliższej kapituły i służyć radą o miejscu kapituły;
6) omawiać sprawy ekonomiczne Zakonu.

Art. 195
§1. Rada plenarna Zakonu ma głos doradczy, jeżeli wyraźnie nie zastrzega się czegoś przeciwnego.
§2. Procedurę prac rady plenarnej określają odpowiednie regulaminy.

Art. 196
Minister generalny jest wybierany na kapitule generalnej na okres sześciolecia; po upływie tego czasu może być wybrany ponownie, bez jakiejkolwiek przerwy, tylko na jedno następne sześciolecie [306].

Art. 197
§1. Minister generalny, za zgodą swojego definitorium, może wydawać dekrety dla całego Zakonu, ale z mocą obowiązującą tylko do kapituły generalnej; po upływie tego czasu ważność tych dekretów wygasa, o ile nie zostaną zatwierdzone przez kapitułę.
§2. Minister generalny, za zgodą swojego definitorium, może wydawać dekrety dotyczące poszczególnych prowincji i regionów, których ministrowie tworzą konferencję, ale po zasięgnięciu zdania definitorium właściwej prowincji albo konferencji ministrów prowincjalnych. Dekrety te są ważne, dopóki nie zostaną odwołane.

Art. 198
Minister generalny, po zasięgnięciu zdania właściwego ministra prowincjalnego, może powołać kogokolwiek z braci dla zaradzenia potrzebom lub dla dobra całego Zakonu albo też jakiejś jego jednostki.

Art. 199
Minister generalny ma obowiązek, według norm statutów generalnych, osobiście lub poprzez innych braci, kanonicznie wizytować prowincje i inne jednostki Zakonu zależne od prowincji, wówczas gdy na kapitule ma być wybrany minister prowincjalny; inne zaś jednostki w czasie dogodnym. Minister generalny niech ponadto po bratersku odwiedza prowincje i inne jednostki Zakonu dla wspierania ich rozwoju oraz umacniania w nich ducha franciszkańskiego.

Art. 200
§1. Gdy minister generalny jest nieobecny lub ma przeszkody, Zakonem kieruje, z władzą zwyczajną zastępczą, wikariusz generalny. On jednak niech nie używa swojej władzy wbrew intencji i woli ministra generalnego [307].
§2. Jeśli również wikariusz generalny jest nieobecny lub ma przeszkody w urzędowaniu, zastępuje go definitor starszy pierwszą profesją, z tytułem i urzędem prowikariusza, a w wypadku równości profesji, ten definitor, który jest starszy wiekiem.

Art. 201
§1. Kiedy wakuje urząd ministra generalnego poza kapitułą i przed Zesłaniem Ducha Świętego w roku poprzedzającym kapitułę generalną, wtedy wyboru nowego ministra generalnego dla dopełnienia sześciolecia dokonują przewodniczący i wiceprzewodniczący konferencji ministrów prowincjalnych razem z definitorium generalnym, zwołani przez wikariusza generalnego, oraz kolegialnie zgromadzeni w ciągu dwóch miesięcy od zaistnienia wakansu.
§2. Kiedy wakuje urząd ministra generalnego po Zesłaniu Ducha Świętego w roku poprzedzającym kapitułę generalną, wikariusz generalny obejmuje zarząd Zakonu aż do najbliższej kapituły.

Art. 202
§1. Definitorium generalne, jako jednostkę kolegialną według norm prawa, stanowią: minister generalny, wikariusz generalny i definitorzy generalni. Natomiast jako radę ministra generalnego stanowią je wszyscy wyżej wymienieni, z wyjątkiem ministra generalnego [307].
§2. Na sesje definitorium generalnego mogą być wezwani sekretarze i przewodniczący różnych biur, komisji lub rad kurii generalnej, aby przedstawić swoją opinię w sprawach, które do nich należą.
§3. Sekretarz generalny spełnia funkcję notariusza na wszystkich posiedzeniach definitorium generalnego.

Art. 203
§1. Definitorium generalne, jako jednostka kolegialna, podejmuje działanie według norm prawa. Natomiast jako rada ministra generalnego służy mu pomocą oraz głosem doradczym lub decydującym według norm prawa powszechnego i własnego.
§2. Minister generalny, wikariusz generalny i definitorzy generalni niech utrzymują częste kontakty z konferencjami ministrów prowincjalnych i prowincjami, aby uczestniczyć w doświadczeniach życia całego Zakonu.

Art. 204
Minister generalny z wikariuszem i definitorami generalnymi stanowią najwyższy trybunał kolegialny w Zakonie, w którym sekretarz generalny pełni funkcję notariusza.

Art. 205
Definitorium kieruje się statutami specjalnymi, zatwierdzonymi przez samo definitorium generalne.

Art. 206
Wikariusza generalnego wybiera kapituła generalna na okres sześciolecia; po upływie kadencji może być wybrany, bez jakiejkolwiek przerwy, tylko na jedno następne sześciolecie.

Art. 207
Oprócz zadań wskazanych w art. 200-201 wikariusz generalny pomaga ministrowi generalnemu w pełnieniu jego urzędu i może przez tegoż ministra zostać wyznaczony do załatwienia innych spraw.

Art. 208
W razie wakansu urzędu wikariusza generalnego poza kapitułą wyboru nowego wikariusza generalnego – dla dopełnienia sześciolecia – ma dokonać definitorium generalne.

Art. 209
Definitorów generalnych, w liczbie określonej w statutach generalnych, wybiera kapituła generalna na sześciolecie; po jego upływie mogą być wybrani, bez jakiejkolwiek przerwy, tylko na jedno następne sześciolecie.

Art. 210
Kiedy wakuje urząd definitora generalnego poza kapitułą generalną, definitorium generalne wybiera innego dla dopełnienia sześciolecia, po uprzedniej konsultacji ministrów prowincjalnych tych konferencji, dla jakich był wybrany definitor, który zwolnił urząd.

Art. 211
§1. Dla załatwiania spraw ogólnych Zakonu ustanawia się sekretarza generalnego, którego wybór i zadania mają określać statuty generalne.
§2. Sekretarz generalny jest notariuszem Zakonu.

Art. 212
Dla właściwego i skutecznego zarządzania Zakonem powinny istnieć w kurii generalnej odpowiednie urzędy wyszczególnione w statutach generalnych, które funkcjonują według norm zatwierdzonych przez definitorium generalne.

Art. 213
Wizytator generalny, wybrany przez ministra generalnego wraz z jego definitorium, wizytuje kanonicznie prowincje i inne jednostki Zakonu i, zgodnie z Regułą, napomina, umacnia i z miłością nakłania braci do poprawy [308] w imieniu i z upoważnienia ministra generalnego. Wizytator powinien zatroszczyć się w czasie wizytacji o to, aby poznać warunki życia braci, zbadać podjęte inicjatywy, poprzeć działalność, a zwłaszcza przyczynić się do wzrostu ducha braterstwa oraz zachowania naszej Reguły i konstytucji [309].

Art. 214
Delegatów generalnych wybiera minister generalny ze swoim definitorium do wypełnienia zadań specjalnych w imieniu i z upoważnienia ministra generalnego.

Art. 215
§1. Kapituła prowincjalna ma następujące zadania: przeanalizować aktualne warunki życia i działalności braci w prowincji; szukać odpowiednich środków dla jej rozwoju; podjąć konieczne reformy; rozważyć nowe inicjatywy i sprawy większej wagi; po wspólnej naradzie wydać stosowne uchwały; dokonać wyborów.
§2. Do kapituły prowincjalnej należy opracowanie statutów partykularnych prowincji, które jednak muszą być zatwierdzone przez definitorium generalne. Kapituła prowincjalna może własnym autorytetem uchwalić statuty specjalne prowincji.

Art. 216
§1. Kapituła prowincjalna kieruje się niniejszymi konstytucjami i statutami generalnymi, partykularnymi oraz regulaminem.
§2. W statutach partykularnych należy określić to, co dotyczy składu, sposobu zwołania i odbywania kapituły prowincjalnej, a także wyborów, które mają być dokonane na kapitule, z zachowaniem przepisów niniejszych konstytucji i statutów generalnych.

Art. 217
W ciągu trzech miesięcy po kapitule, o ile statuty nie przewidują inaczej, w terminie ustalonym przez przewodniczącego kapituły wraz z definitorium prowincji, odbywa się kongres kapitulny w celu powierzenia urzędów, które wakują.

Art. 218
Dla rozpatrywania spraw większej wagi można w prowincji ustanowić radę plenarną, która kieruje się normami statutów generalnych i partykularnych.

Art. 219
Na urząd ministra prowincjalnego powinien być wybrany brat profes uroczysty, który należy do danej prowincji. W wyjątkowych wypadkach i według norm statutów generalnych może być wybrany brat z innej prowincji.

Art. 220
§1. Minister prowincjalny jest wybierany na okres czasu ustalony w statutach generalnych.
§2. W odniesieniu do ponownego wyboru oraz wakansu urzędu należy zachować przepisy statutów generalnych.

Art. 221
§1. Minister prowincjalny niech często odwiedza swoich braci; niech w sposób duchowy ich napomina i umacnia oraz z miłością niech ich nakłania do poprawy [310]. Natomiast w czasie określonym przez statuty generalne powinien on kanonicznie wizytować wszystkie domy i wszystkich braci [311].
§2. W statutach generalnych, partykularnych i specjalnych należy dokładniej określić wszystko to, co dotyczy wizytacji kanonicznej.

Art. 222
§1. Definitorium prowincjalne, jako jednostkę kolegialną według norm prawa, stanowią: minister prowincjalny, wikariusz prowincjalny i definitorzy prowincjalni. Natomiast jako radę ministra prowincjalnego stanowią je wszyscy wyżej wymienieni, z wyjątkiem ministra prowincjalnego [312].
§2. Sekretarz prowincjalny spełnia funkcję notariusza na wszystkich sesjach definitorium prowincjalnego.
§3. Statuty generalne i partykularne mają określić sposób wyboru oraz liczbę definitorów prowincjalnych.

Art. 223
Definitorium prowincjalne jako jednostka kolegialna działa według norm prawa. Natomiast jako rada ministra prowincjalnego służy mu pomocą oraz głosem doradczym lub decydującym według norm prawa powszechnego i własnego.

Art. 224
Definitorium prowincjalne jest trybunałem kolegialnym pierwszej instancji w sprawach spornych i karnych w prowincji [313].

Art. 225
Autentyczna interpretacja statutów partykularnych, poza kapitułą prowincjalną, należy do kompetencji kongresu kapitulnego i definitorium prowincjalnego, a także rady plenarnej prowincji, gdy ona odbywa zebranie. Interpretacja dokonana poza kapitułą ma moc tylko do najbliższej kapituły prowincjalnej, chyba że przez nią zostanie potwierdzona.

Art. 226
Uchwał i dekretów wydanych przez definitorium nie może zmienić ani minister prowincjalny, ani wizytator generalny, bez zgody tegoż definitorium.

Art. 227
§1. Ministrowie prowincjalni i inni bracia określeni w statutach, na mocy wzajemnej umowy, mogą utworzyć konferencję ministrów prowincjalnych.
§2. Konferencje ministrów prowincjalnych kierują się statutami generalnymi i własnymi, w których ma być określone to wszystko, co dotyczy ich natury, składu, sposobu zwołania, odbywania zebrań, a także spraw, jakie mają być rozpatrywane. Takie statuty własne, wspólnie uzgodnione przez tych, którzy tworzą konferencję, wymagają zatwierdzenia przez definitorium generalne.

Art. 228
Wikariusz prowincjalny pomaga ministrowi prowincjał-nemu w pełnieniu jego urzędu i gdy minister prowincjalny jest nieobecny lub ma przeszkodę, zastępuje go z władzą zwyczajną zastępczą. W razie wakansu urzędu ministra prowincjalnego poza kapitułą wikariusz kieruje prowincją aż do czasu wyboru nowego ministra prowincjalnego.

Art. 229
Wikariusza prowincjalnego wybiera się na ten sam okres czasu, na jaki jest wybrany minister prowincjalny tak, aby urząd wikariusza zawsze wakował, kiedy na kapitule ma być wybrany minister prowincjalny.

Art. 230
§1. Każda prowincja powinna mieć swego sekretarza, którego wybór i zadania niech określą statuty generalne i partykularne
§2. Sekretarz prowincjalny pełni równocześnie obowiązek notariusza prowincji.

Art. 231
§1. W każdej prowincji mają być ponadto ustanowione inne urzędy lub stanowiska, a także komisje, jeśli wydają się konieczne albo pożyteczne dla różnych dziedzin życia i działalności.
§2. Urzędy, stanowiska i komisje, o których jest mowa w paragrafie poprzednim, podlegają normom statutów generalnych i partykularnych.

Art. 232
Dom jest to prawnie ustanowiona braterska wspólnota będąca pod władzą gwardiana, ze stałą siedzibą, czyli miejscem zamieszkania. Wszyscy bracia powinni należeć do jakiegoś określonego domu [314].

Art. 233
Dom jest erygowany przez ministra prowincjalnego za zgodą swojego definitorium, po uprzednim uzyskaniu pisemnej zgody biskupa diecezjalnego [315].

Art. 234
Dom prawnie erygowany może być zniesiony przez ministra generalnego po wysłuchaniu głosu doradczego jego definitorium, ale dopiero po uzyskaniu opinii definitorium prowincjalnego oraz zasięgnięciu rady biskupa diecezjalnego [316].

Art. 235
§1. Każde erygowanie lub zniesienie domu powinno być dokonane przez wydanie dekretu.
§2. Dekret erekcyjny wydany przez ministra prowincjalnego należy podać do wiadomości ministra generalnego.

Art. 236
Bracia, których szczególne okoliczności zmuszają do życia w samotności, tak że nie mogą w pełni uczestniczyć w życiu braterskim wspólnoty, niech mimo to pielęgnują i okazują ducha braterstwa. Niech więc ministrowie, jak również sami bracia zatroszczą się o to, aby ci, którzy żyją odizolowani, w określonym czasie odwiedzali domy oraz spotykali się z braćmi dla wzajemnego dzielenia się dobrodziejstwami i radością miłości braterskiej.

Art. 237
Głównym obowiązkiem gwardiana, zgodnie z prawem powszechnym i własnym Zakonu, jest: budowanie dobra wspólnoty i braci, troskliwe czuwanie nad życiem i karnością zakonną, kierowanie działalnością oraz krzewienie aktywnego i odpowiedzialnego posłuszeństwa braci w duchu prawdziwego braterstwa [317].

Art. 238
Do pomocy gwardianowi, o ile inaczej nie przewidują statuty generalne i partykularne, należy dla każdego domu wybrać wikariusza.

Art. 239
Gwardian i wikariusz są wybierani na taki okres czasu i w taki sposób, jaki jest podany w statutach generalnych.

Art. 240
§1. Kapituła domowa, której przewodniczy gwardian lub ten, kto go zastępuje, stanowi wspólnotowy – braterski zarząd domu, zgodnie z normami konstytucji generalnych, statutów i regulaminu [318].
§2. W domach, w których nie ma dyskretorium, kapituła domowa spełnia rolę rady gwardiana [319].

Art. 241
Zadania kapituły domowej są następujące: rozważenie przede wszystkim poprzez dialog inicjatyw i podjęcie ich dla wspólnego dobra; budowanie jedności oraz aktywnej i odpowiedzialnej współpracy wszystkich; badanie i ocenianie obowiązków przyjętych przez wspólnotę lub przez poszczególnych braci; rozpatrywanie ważniejszych spraw.

Art. 242
§1. Kapitułę domową w poszczególnych domach tworzą wszyscy bracia po profesji uroczystej.
§2. Sposób uczestniczenia w kapitule domowej tych braci, którzy jeszcze nie złożyli profesji uroczystej, ma być określony w statutach partykularnych.

Art. 243
§1. Zgodnie ze statutami partykularnymi może być ustanowione dyskretorium domowe, jako rada gwardiana [320].
§2. Jeśli istnieje dyskretorium domowe, wtedy stanowią je: wikariusz oraz dyskreci.

Art. 244
§1. Zakon, prowincja i dom, jako osoby prawne, mogą nabywać, alienować oraz używać dóbr doczesnych i zarządzając nimi, zgodnie z przepisami prawa powszechnego i własnego Zakonu [321].
§2. Ministrowie i uprawnieni ich pełnomocnicy, a wszyscy bracia za zgodą ministrów, mogą dokonywać czynności prawnych wobec prawa cywilnego w odniesieniu do dóbr doczesnych.

Art. 245
§1. Dobra, które są konieczne dla życia i dzieł prowadzonych przez braci i które oni użytkują, są dobrami kościelnymi i administrowane są według przepisów prawa powszechnego i własnego, lub są dobrami dobrodziejów i należy ich używać oraz administrować nimi zgodnie z wolą tychże dobrodziejów [322].
§2. Ażeby w konkretnych warunkach życia dochować wierności swemu powołaniu, niech bracia ciągle poszukują nowych i odpowiednich do okoliczności form ekspropriacji – rezygnowania z własności.

Art. 246
§1. W całym Zakonie, w poszczególnych prowincjach i w każdym domu powinien być ekonom, czyli zarządca dóbr, który nie może być równocześnie ministrem i, o ile to możliwe, także gwardianem. Jego obowiązkiem jest administrowanie dobrami pod kierownictwem i w zależności od właściwego ministra lub gwardiana [323].
§2. Ponadto powinny istnieć rady do spraw ekonomicznych ustanawiane według norm statutów generalnych i partykularnych, których celem jest wspieranie ekonoma w wypełnianiu jego zadań [324].
§3. Tam, gdzie według wymagań prawa państwowego powinien być pełnomocnik prawny do zawierania umów, zwłaszcza w wypadkach alienacji dóbr oraz dla innych czynności prawnych dotyczących dóbr doczesnych, należy dokonać jego nominacji zgodnie z przepisami statutów.

Art. 247
§1. Statuty generalne i partykularne powinny określić sposób wyboru i zadania ekonomów.
§2. Ekonomowie oraz inni, którzy z tytułu prawnego mają udział w administrowaniu dobrami, powinni sumiennie wypełniać swoje zadanie oraz czuwać, aby dobra powierzone ich pieczy nie przepadły lub nie doznały jakiegoś uszczerbku [325].

Art. 248
§1. Ekonom generalny, prowincjalny i domowy w prowadzeniu spraw ekonomicznych musi zachować prawo powszechne oraz własne Zakonu, ażeby jego działanie było ważne.
§2. Zadania i granice administrowania zwyczajnego spełnianego przez ekonomów niech określą statuty generalne
§3. Ekonomowie nieważnie dokonują tych czynności, które przekraczają granice i sposób administrowania zwyczajnego, jeśli nie uzyskali wcześniej pisemnego upoważnienia od kompetentnej władzy [326].

Art. 249
§1. Poza granice administrowania zwyczajnego wykraczają wydatki, alienacje, zadłużenia i inne czynności, dla których według przepisów prawa powszechnego lub statutów generalnych i partykularnych wymagane jest zezwolenie lub zgoda kompetentnej władzy [327].
§2. Jako akt administrowania nadzwyczajnego rozumieć należy również wszelką alienację nieruchomości, ruchomości drogocennych z racji ich walorów artystycznych lub historycznych, a także dóbr ofiarowanych Kościołowi na mocy ślubu. W celu alienacji tych dóbr należy zawsze zwrócić się do ministra prowincjalnego, z zachowaniem przepisów prawa powszechnego i własnego [328].

Art. 250
Obowiązkiem właściwych ministrów i gwardianów jest troskliwe czuwanie nad administrowaniem wszystkimi dobrami, które należą do Zakonu, prowincji lub domów im podległych. Ponadto powinni dbać o należyte uporządkowanie spraw w administrowaniu dobrami doczesnymi [329].

Art. 251
§1. Bracia, jak mówi Pan, niech nie sądzą, nie potępiają, nie roztrząsają najmniejszych nawet grzechów innych braci, a raczej własne grzechy niech rozważają w gorzkości swej duszy [330].
§2. Wszyscy bracia, którzy wiedzą o grzechu brata, niech go nie zawstydzają i nie zniesławiają, lecz niech okazują mu wielkie miłosierdzie i zachowują grzech brata swego w całkowitej tajemnicy. Niech raczej, jak tylko mogą, duchowo wspomagają tego, który zgrzeszył; niech mu zwrócą uwagę, pouczą oraz upomną pokornie i z miłością [331].
§3. Według słów św. Franciszka, bracia niech się nie gniewają i nie irytują z powodu czyjegoś grzechu, bo gniew i wzburzenie są dla nich i dla innych przeszkodą w miłości [332].
§4. Bracia, a zwłaszcza ministrowie, powinni być pełni miłosierdzia i kierując się miłością, wychodzić naprzeciw bratu, który zgrzeszył. Niech żaden z braci nie odchodzi od nich bez miłosierdzia [333].
§5. Jeśli któryś z braci dopuści się grzechu, niech zwróci się z ufnością do swego ministra oraz niech stara się nawrócić i być posłusznym poleceniom swego ministra [334].

Art. 252
§1. Ministrowie i gwardiani oraz inni bracia, aby chronić dobro wspólnoty i poszczególnych braci, niech ze wszystkich sił starają się przez roztropną czujność zapobiegać złu, a przez braterskie napomnienia umacniać w dobrym upadających.
§2. Jeśli dla dobra poszczególnych braci lub wspólnoty ministrowie zmuszeni są upominać, wzywać do poprawy lub karać, niech swoją posługę spełniają z łagodnością i miłością [335], stosownie do przepisów prawa powszechnego i własnego Zakonu.

Art. 253
§1. Przy stosowaniu kar przewidzianych w prawie powszechnym należy zachować normy tego prawa.
§2. Za zewnętrzne wykroczenia przeciw prawom Zakonu, jeśli są obwarowane sankcją karną, należy nakładać kary przewidziane w prawie własnym, w zależności od wielkości winy i biorąc pod uwagę zgorszenie, trwanie w złem, ponawianie wykroczeń i brak poprawy. Wszystkie te kary są wymierzane poprzez wydanie wyroku i może nakładać je sam minister lub wraz ze swoim definitorium.

Art. 254
W odniesieniu do separacji czasowej, czyli eksklaustracji, czy to udzielonej na dobrowolną prośbę, czy też nałożonej bratu przez Stolicę Świętą, mają moc przepisy prawa powszechnego i statutów generalnych [336].

Art. 255
§1. Brat, który w czasie trwania profesji czasowej z powodu ważnej przyczyny prosi o możliwość opuszczenia Zakonu, może otrzymać indult odejścia od ministra generalnego za zgodą jego definitorium [337].
§2. Po upływie okresu profesji czasowej brat może swobodnie opuścić Zakon. Dla słusznej przyczyny również minister prowincjalny, po wysłuchaniu rady swojego definitorium, może nie dopuścić takiego brata do złożenia następnej profesji [338].

Art. 256
Brat po ślubach uroczystych nie powinien prosić o indult odejścia z Zakonu, chyba że tylko z bardzo poważnych przyczyn rozważonych wobec Pana. Swoją prośbę powinien skierować do ministra generalnego, który dołączając opinię własną oraz swojego definitorium, niech ją przekaże do Stolicy Świętej, której zarezerwowane jest udzielenie tego rodzaju indultu [339].

Art. 257
Indult podany do wiadomości brata, na mocy samego prawa, zawiera w sobie dyspensę od ślubów oraz od wszystkich obowiązków wypływających z profesji, chyba że sam brat nie przyjąłby indultu w chwili notyfikacji [340].

Art. 258
§1. Na mocy samego prawa wydalony jest z Zakonu brat w przypadkach ustanowionych przez prawo powszechne [341].
§2. W takich przypadkach, jeśli istnieje pewność co do faktów, wystarczy, że minister prowincjalny wraz ze swoim definitorium ogłosi stwierdzenie faktu [342]. Niech też zatroszczy się, aby powiadomić wydalonego brata o wydaniu takiego orzeczenia, a zebrane dowody przechować w archiwum prowincji. Tekst powiadomienia łącznie ze streszczeniem dokumentów należy przesłać do kurii generalnej.

Art. 259
Bracia powinni lub mogą zostać wydaleni z Zakonu z powodu innych poważnych przestępstw według norm prawa powszechnego i statutów generalnych [343].

Art. 260
Przez prawne wydalenie ustają tym samym śluby oraz prawa i obowiązki wynikające z profesji. Jeśli jednak brat jest duchownym, nie może wykonywać święceń, dopóki nie znajdzie biskupa, który go przyjmie albo przynajmniej zezwoli na wypełnianie funkcji wynikających ze święceń [344].

Art. 261
Ponieważ każdy brat jest zobowiązany wykonywać nieodpłatnie swoje posługi według poleceń ministrów i gwardianów, to jeśli zgodnie z prawem opuszcza on Zakon lub został z niego prawnie wydalony, wówczas nie może niczego domagać się od Zakonu za jakąkolwiek pracę w nim wykonaną. Względem tych braci Zakon powinien zachować słuszną postawę i ewangeliczną miłość [345].

Kapituła generalna Zakonu Braci Mniejszych, która odbyła się w Asyżu w 1985 roku, poddała ostatecznej rewizji i ogłosiła Konstytucje, odnowione zgodnie z życzeniem Soboru Watykańskiego II i dostosowane do obowiązującego Prawa Kanonicznego. Minister Generalny ze swoim Definitorium przedstawił je Stolicy Apostolskiej do zatwierdzenia.

Członkowie Zakonu Braci Mniejszych, idąc śladami Chrystusa ubogiego i ukrzyżowanego, postanawiają żyć Jego Ewangelią – głęboko zakorzenieni w Kościele – według wzoru, którym Seraficki Ojciec i Założyciel Rodziny franciszkańskiej sam żył i swoim synom przedstawił, a papież Honoriusz III go zatwierdził. Z tej racji oni sami starają się żyć według Ewangelii w duchu modlitwy i w bratniej wspólnocie. Wszystkim również ludziom, których pod przewodem Serafickiego Ojca uważają za swoich braci, pragną ochoczo służyć w duchu franciszkańskiego umniejszenia jako świadkowie i głosiciele pokuty, pojednania, sprawiedliwości i pokoju. Aby zaś tak wzniosły, aczkolwiek trudny, zamiar sprawniej realizować, oprócz Reguły ułożonej przez Serafickiego Ojca i zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską, wszyscy członkowie Zakonu otrzymują skuteczną pomoc w odnowionych Konstytucjach.

Kongregacja dla Zakonników i Instytutów Świeckich, po uprzednim zbadaniu tekstu przez swoich Konsultorów, uzyskawszy pozytywną opinię Zebrania z dnia 30 września 1986 roku, mocą niniejszego dekretu uznaje i zatwierdza, z uwzględnieniem poprawek wniesionych przez to Zebranie, Konstytucje Zakonu Braci Mniejszych, według egzemplarza sporządzonego w języku łacińskim, który przechowuje w swoim archiwum.

Za przykładem św. Franciszka, który żarliwą miłością obdarzył Chrystusa i Kościół, Bracia Mniejsi niech z odnowionym zapałem dokładają starań, aby ludziom również naszych czasów dawać świadectwo Franciszkowego naśladowania Chrystusa ubogiego i ukrzyżowanego, najwyższej kontemplacji, gorliwości o prawdę ewangeliczną oraz wierności względem Kościoła. Również niech leży im na sercu, aby w swoim apostolacie franciszkańskim wytrwale naśladowali Serafickiego Ojca w miłości i trosce o ludzi, zwłaszcza ubogich.

W końcu należy zachować wszystko to, co prawo nakazuje zachowywać Bez względu na jakiekolwiek przepisy przeciwne.

Dan w Rzymie, dnia 8 grudnia 1986 roku, w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.
Jeróme kard. Hamer OP. Prefekt
Vincenzo Fagiolo, Arcybiskup, Sekretarz

Generalne prawodawstwo Zakonu, które podajemy jako wykładnię Reguły Zatwierdzonej, stanowiącej jego podstawę, wprowadza obecnie dwa różne zbiory prawne (por. KPK, kan. 587). Są to: KONSTYTUCJE GENERALNE, które wraz z Regułą tworzą kodeks fundamentalny prawodawstwa, oraz STATUTY GENERALNE, które zawierają pozostałe przepisy, stanowiąc uzupełnienie Konstytucji Generalnych.

Kapituła Generalna, odbyta w 1985 roku naszego Odkupienia, po długotrwałych i niestrudzonych przygotowaniach wypracowała tekst nowych Konstytucji Generalnych i uchwaliła, aby zgodnie z prawem został on przedstawiony do zatwierdzenia przez Stolicę Apostolską.

Kongregacja dla Zakonników i Instytutów Świeckich dekretem z dnia 8 grudnia 1986 roku uznała i zatwierdziła niniejsze Konstytucje z pewnymi jednakże zmianami tekstu, przedłożonymi przez Zebranie tejże Kongregacji.

Przeto my, wypełniwszy to, co zostało zlecone przez wspomnianą Kongregację, korzystając z uprawnień przysługujących nam z powierzonego urzędu i po zasięgnięciu opinii Definitorium Generalnego na posiedzeniu odbytym w dniu 22 lipca 1987 roku, mocą niniejszego Dekretu
obwieszczamy i ogłaszamy jako promulgowane KONSTYTUCJE GENERALNE

Postanawiamy więc i zarządzamy, aby wszystkie przepisy zawarte w niniejszych Konstytucjach miały moc obowiązującą od dnia 17 września 1987 roku.
Najświętsza Dziewica, Służebnica i Matka Pana, niech nam użyczy swej pomocy, abyśmy ciągle rodzili się do prawdziwego życia braci mniejszych. Wszak to Ona, „Matka miłosierdzia, zrodziła nową rzeszę ubogich św. Franciszka i św. Klary w swoim mieszkaniu” (por. Legenda o św. Klarze, 8) – Porcjunkuli, która jest matką i głową naszego Zakonu.

Dan w Rzymie, z Kurii Generalnej Zakonu,
2 sierpnia 1987 roku.
Br. Jan Vaughn OFM, Minister Generalny
Br. Ludwik Brennan OFM, Sekretarz Zakonu

Przewielebny Ojcze,
nadeszło Ojca pismo z 25 ubiegłego miesiąca (Prot. n. 094326), w którym została przedłożona prośba o zatwierdzenie przez tę Dykasterię zmiany art. 5 §2. Konstytucji Generalnych Ojca Zakonu, zgodnie z załączonym tekstem łacińskim.

Nie znalazłszy w wyżej wymienionej prośbie żadnej nie-regularności i niezgodności z prawem powszechnym Kościoła, ta Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego aprobuje i zatwierdza zmianę wyżej wymienionego artykułu Konstytucji Generalnych.

Równocześnie przyjmuje się do wiadomości przekłady na język włoski, hiszpański i angielski tekstu nowej Formuły profesji, którą zawiera cytowany art. 5 §2.
Przy tej okazji pragnę serdecznie Ojca pozdrowić w Panu.

Franc Rodé CM, Prefekt
Piergiorgio Silvano Nesti CP, Sekretarz
Watykan, 22 maja 2004

Kapituła generalna Zakonu Braci Mniejszych, która odbyła się w 2003 roku w Asyżu, dokonała niektórych zmian w Konstytucjach Generalnych, mianowicie w artykułach: 1 §2, 5 §2,168,169 §1,170 §2,171 §1-2,173,174, 175 §2.

Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, pismem z dnia 31 października 2003 roku, zatwierdziła te zmiany (Prot. n. 61 -1/2003) i, na prośbę Ministra Generalnego, za zgodą jego Definitorium, nowym pismem z dnia 22 maja 2004 roku, zatwierdziła także art. 5 §2 (Prot. n. 64-1/97), w którym znajduje się formuła profesji w języku łacińskim, przetłumaczona dosłownie z języka włoskiego, zatwierdzona przez Kongregację Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów od dnia 2 marca 2000 roku (Prot. n. 1010/99/L).

Przeto my, po zasięgnięciu opinii Definitorium Generalnego na posiedzeniu w dniu 5 lipca 2004 roku, korzystając z uprawnień przysługujących nam z powierzonego urzędu, mocą niniejszego Dekretu OBWIESZCZAMY I OGŁASZAMY JAKO PROMULGOWANE następujące artykuły Konstytucji Generalnych, a mianowicie: 1 §2, 5 §2,168, 169 §1,170 §2,171 §1-2,173, 174, 175 §2, i zarządzamy, aby przepisy tychże artykułów miały moc obowiązującą od dnia 8 grudnia 2004 roku.

Józef Rodrigez Carballo OFM, Minister Generalny
Aleksander Overen Rigillo OFM, Sekretarz Zakonu
Rzym, 15 lipca 2004, święto św. Bonawentury