W Pakości, miejscowości niedaleko Inowrocławia, znajduje się najstarsza, po sławnej Zebrzydowskiej (tej w pobliżu Wadowic), kalwaria w Polsce. Powstała, jak tamta w XVII w.,w czasach kontrreformacji. Jej budowniczy ks. Wojciech Kęsicki pierwszą drogę krzyżową po swej Kalwarii poprowadził wiosną 1628 roku.
Układ przestrzenny Kalwarii Pakoskiej nawiązuje bezpośrednio do wzorca stworzonego przez Christiana Adrichomiusa a zawartego w dziele Urbis Hierosolymae quemadmodum ea Christi tempore floruit, et suburbanorum eiusbreuis descriptio. De locis item quae Iesu Christi & sanctorum passione ac gestis nobilitata sunt, aliarumque insigniorum historiarum breuis commentarius, opublikowanym w 1584 roku. Adrichomius przedstawił w nim Jerozolimę a na jej tle ukazał Mękę Pańską.
Nieprzypadkowo w Kalwarii Pakoskiej znajdujemy bezpośrednie odniesienia do sytuacji przestrzennej i krajobrazowej Jerozolimy: wzgórze przy drodze do Inowrocławia to Góra Oliwna, wzgórze Ludkowskie to Golgota (Kalwaria), Noteć to Cedron, odnajdujemy również civitas interior z Pałacem Piłata, secunda civitas z Pałacem Heroda, a także górę Syjon na południu.
Dodatkowym, a zarazem ogromnym atutem Kalwarii Pakoskiej jest jej harmonijne wkomponowanie w krajobraz przyrodniczy.